دژ رودخان یا قلعه حسامی نام قلعه ای است متعلق به دوره امپراتوری ساسانی که بر فراز ارتفاعات جنگلی و در میان انبوهی از درختان که در بیست کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن، در روستای رودخان واقع شده است. مساحت این قلعه حدود پنجاه هزار مترمربع بوده و در ارتفاعی بیش از 600 متر در بلندترین نقطه کوه واقع شده است. این قلعه بزرگ ترین قلعه آجری ایران است.
نام بومی و گیلکی این قلعه، قٚلٚه رۊخان می‌باشد و در زبان تالشی هم به قٚلٚه رۊخؤن معروف است. نام قلعه رودخان، مترادف فارسی نام گیلکی قلعه است. چون این قلعه تاریخی در کنار رودخانه، بنا شده‌است؛ آن را قلعه رودخانه ای (قٚلٚه رۊخان) نامیده اند. این قلعه در دوره‌های گوناگون به نام‌های قلعهٔ هزار پله، حسامی، سکسار، سگسار و سگسال نیز خوانده شده‌است.
دیوار قلعه 1500 متر طول دارد و در آن 65 برج و بارو قرار گرفته است.
دژ رودخان از دو بخش "ارگ" (محل زندگی حاکم و حرمسرا) و قورخانه (محل فعالیت های نظامی و زندگی سربازان) تشکیل شده است. ارگ در قسمت غربی این بنا در دو طبقه واقع شده و جنس آن از آجر است. قراول‌خانه ها در قسمت شرقی در دو طبقه با نورگیرها و روزنه های متعدد و مسلط به اطاف قرار دارند. چشمه‌ای نیز میان قلعه و گودترین محل آن وجود دارد. بخش شرقی قلعه شامل دوازده ورودی، زندان، در اضطراری، حمام و آبریزگاه است. بخش غربی دوازده ورودی دارد، چشمه، حوض، آب‌انبار، سردخانه، حمام، آبریزگاه شاه نشین و چند واحد مسکونی که با برج و بارو محصور شده‌اند، دیگر بناهای این بخش را تشکیل می‌دهند. چهل برج دیده بانی دور تا دور قلعه را احاطه کرده که اتاق‌های هشت ضلعی آن با طاق‌های گنبدی پوشانده شده‌است. دور تا دور دیوارها و برج‌ها، روزنه‌هایی شیب دار دیده می‌شود که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی تعبیه شده‌اند. نکته قابل توجه این قلعه اینست که در طول تاریخ، هیچ‌گاه دشمنی به آن نفوذ نکرده و نتوانسته آن را فتح کند.
قلعه رودخان، این قلعه مهم تاریخی که مدت ها مرکز فرمانروایان گیلان بوده است، از بزرگترین و باعظمت ترین دژهای نظامی گیلان و حتی ایران محسوب می شود. برخی از کارشناسان، بنیاد قلعه رودخان را به دوره ساسانیان نسبت داده اند. قلعه رودخان در زمان سلجوقیان تجدید بنا شده و از پایگاه های مبارزاتی اسماعیلیان به شمار می رفته است. این قلعه نفوذ ناپذیر زمانی نیز میزبان حضور با صلابت میرزا کوچک خان بوده است.
این دژ تاریخی، در سال 1354 خورشیدی، به شماره 1549.3 در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران ثبت شد.
برای بازدید از این قلعه جادویی باید به استان گیلان و شهر زیبای فومن (بیست کیلومتری رشت) سفر کنید. بعد از عبور از شهر فومن و گذشتن از روستاهاي گشت، كردمحله، سياه كش، شمس تالان، گوران پس، هولس كام، سيدآباد و قلعه رودخان به روستاي حيدرآلات مي رسيم كه از اين روستا تا محل قلعه رودخان حدود ۵ كيلومتر فاصله است. بعد از پارک ماشین در محوطه ای زیبا و جنگلی و با امکانات خوب باید 1000 پله را به سمت این قلعه زیبا بپیمایید که شاید به نظر زیاد برسد اما هر کس که رفته و قلعه را از نزدیک دیده، گفته که بی شک و به طور یقین ارزش بالا رفتن از هزار پله را داشت.
_01.jpeg)
.jpg)
