مسجد جامع اصفهان که به مسجد جامع عتیق و همچنین مسجد جمعه اصفهان نیز معروف است، از بنا های کهن و با شکوه این شهر به شمار می رود. این مسجد زیبا در سال 156 هجری قمری، در اواسط قرن دوم ساخته شد. بنای این مسجد، قدیمی ترین بنای تاریخی اصفهان تلقی می شود. در زمان آل بویه و پس از آن در طی سال ها به خصوص در زمان صفویان، الحاقات زیادی به این مجموعه اضافه شد. مسجد جامع اصفهان در میدان قیام، خیابان علامه مجلسی اصفهان واقع شده است.
مسجد جامع اصفهان، شبستان الجایتو، محراب الجایتو، شاه نشین، شبستان زمستانی، بیت‌الشتاء، گنبد خسروی و گنبد تاج الملک، کتابخانه و دیدنی های بسیاری را در دل خود جای داده است.
در شمال ایوان شبستان کوچکی قرار دارد که زیبا ترین محراب گچبری مسجد را در بر دارد. این شبستان که به مسجد الجایتو نیز معروف است دارای محرابی است که به مثابه گوهری تابناک از هنر ایرانی در جهان از شهرتی عظیم برخوردار است. بر این محراب زیبا نام سلطان محمد خدابنده ایلخان مشهوری که قبل از اسلام آوردن لقب الجایتو را داشت و بعد از مسلمان شدن خود را خدابنده نامید و وزیر دانشمند او محمد ساوی و سال ساختمان آن یعنی 710 هجری قمری به چشم می خورد. زیبا ترین منبر منبت کاری موجود در مسجد جمعه اصفهان نیز در این مسجد قرار دارد که سال ساخت آن ذکر نشده است.
گنبد جنوبی و چهل ستون‌های اطراف آن که در ایوان جنوبی مسجد واقع شده و در فاصله سال‌های 465 تا 485 هجری قمری بنا شده است. این گنبد در زمان سلطنت ملکشاه سلجوقی و وزارت خواجه نظام الملک ساخته شده و از نمونه های نادر ساختمان های عصر سلجوقی است. ایوانی که در جلوی این گنبد آجری واقع شده در اوایل قرن ششم هجری بنا و سقف آن از مقرنس های درشت ترکیب شده است. این گنبد دارای زیبا ترین طرح‌های تزیینی ساخته شده از آجر و گچ است. گنبدی که در بخش شمالی حیاط مسجد واقع شده و قرینه گنبد خواجه نظام‌الملک است در سال 481 بنا شده است. احداث این گنبد را به ابوالغنائم تاج الملک از دیگر وزرای عصر سلجوقی نسبت می دهند. شبستان مسجد جامع بر ستون‌هایی مدور استوار است که با گچبری‌های بسیار زیبایی تزیین شده است. این قسمت مربوط به عصر دیلمیان است.
مسجد جامع در تاریخ 15 دی سال 1310 با شماره ثبت 95 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران و در سال 1390 هجری شمسی نیز به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
.jpg)
