
یکی از آثار تاریخی و بسیار معروف شهر شیراز، مسجد وکیل می باشد که مانند مسجد نصیر الملک از آثار با ارزش دوره زندیه به شمار می رود. این مسجد بین حمام و بازار وکیل در محله درب شاهزاده، خیابان آیت الله طالقانی واقع شده است و به نام های مسجد سلطانی وکیل، مسجد جامع وکیل و یا مسجد وکیل شناخته می شود. این بنای بسیار زیبا و خاص، در سال ۱۱۸۷ هجری شمسی همزمان با بازار و میدان وکیل به دستور کریمخان احداث شد.
معماری تمام مسجد وکیل به ویژه استحکام بی نظیر آن قابل توجه است و ساختمان سه طاق باشکوه آن جلوه خاصی دارد که شامل طاق سر در ورودی، طاق مروارید و طاق ورودی به شبستان بزرگ می شود.
یکی دیگر از جلوه های ویژه این مسجد طاق مروارید است که در بخش شمالی آن با طاقی بسیار بلند خودنمایی می کند. طاق مروارید ۱۲ متر عرض، ۴ متر عمق و ۲۰ متر ارتفاع دارد و دو گلدسته بر بالای آن ساخته شده است. ازاره ایوان با سنگ های حجاری شده و منقوش پوشیده شده و با تزییناتی همچون کاشی های هفت رنگ ونقوش گل و بوته اسلیمی مزین شده است. در اطراف این طاق با قلم درشت و خط ثلث برجسته یکی از سوره های قرآن به صورت نیم دایره نوشته شده و هماهنگی چشم نوازی از معنویت و مادیت در کنار هم به وجود آورده است.
صحن مسجد که مربعی با ضلع شصت متر است، با سنگ فرش شده و در وسط آن حوضی زیبا به طول چهل متر و عرض پنج متر وجود دارد.
مسجد وکیل دارای دو ایوان شرقی و غربی می باشد. سطوح ایوان های مسجد و همچنین طاق های آن ها با کاشی های معرق و خشتی مزین شده است. دهانه مرکزی آن از ورودی آغاز و به محراب ختم می شود و دور تا دور محراب، کتیبه ای قرآنی به خط ثلث سفید بر زمینه کاشی لاجوردی به تاریخ ۱۰۴۴ هجری قمری قرار دارد. درباره تاریخ این کتیبه که با تاریخ ساخت مسجد همخوانی ندارد نظریات مختلفی اظهار شده است. از آنجا که کاشیکاری محراب تعمیر شده است احتمالا عدد ۲ واقع در صدگان آن افتاده است؛ دیگر اینکه محراب مسجد مربوط به بنای مسجدی از دوران صفویه است که قبلا در این مکان وجود داشته یا کلا مربوط به بنای دیگری بوده که به این مکان منتقل شده است. در کل طرح اصلی این مسجد زیبا و قدیمی دو ایوانی بوده و داری دوشبستان جنوبی و شرقی است.
مسجد تاریخی وکیل به شماره ۱۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.