خانه لاری ها و بادگیر های آن از جاذبه های مهم گردشگری استان یزد و متعلق به دوران قاجار است. لاری ها خاندانی در فارس بودند که 270 سال قبل، از زادگاه خود به یزد مهاجرت کردند. دلیل مهاجرت لاری ها تجارت در شهر یزد بود. در سال 1286 حاج غلامحسین ملازینل خانه لاری ها با معماری ویژه خانه های کویری برای یکی از تاجران لاری به نام حاج محمد ابراهیم بنا کرد که در زمان خود، خانهای مجلل و اشرافی به حساب میآمد. اما در اواخر حکومت رضا شاه، این خانه به دلیل مشکلات ناشی از انحصار وراثت، از تملک خاندان لاری ها خارج و متروکه شد. گرچه در مدت کوتاهی دراویش نعمت اللهی در این خانه سکونت کردند، اما سرانجام در سال 1363 تملک این خانه به دست سازمان میراث فرهنگی افتاد. اکنون این خانه موزه اسناد یزد که یکی از پربازدیدترین موزه های این شهر می باشد را در خود جای داده است.
مساحت این خانه 1700 متر مربع و زیر بنای آن 1200 متر مربع برآورد شده است. حاج غلامحسین معمار، خانه لاری ها را در سه حیاط بنا کرد. پس از عبور از دومین در خانه به حیاط اول و اصلی میرسیم که شامل حوضی مستطیلی شکل در وسط آن، تختی که بر آن نهادهاند و ایوانی بزرگ که به بزرگترین بادگیر خانه میرسد، است. در چهار ضلع حیاط اتاق هایی چشمنواز بنا شده اند. اتاق های ضلع شمالی مناسب فصل زمستان و اتاق های ضلع جنوبی، به دلیل وجود بادگیر ها، مناسب فصل تابستان، میباشند. برای فصل بهار اتاق های ضلع غربی و برای فصل پاییز اتاق های ضلع شرقی که شامل اتاق های آینه، مطبخ و سرداب است، ساخته شدهاند. ویژگی که این خانه را به یکی از دیدنیترین خانه های شهر تبدیل کرده است، اتاق های نقاشی و آینهکاری شده همراه با شیشه های رنگی و گچ بری های زیبا میباشد. پس از حیاط اول، حیاط میانی که نسخه کوچکتری از حیاط اول است وجود دارد. تقارنی که در ساخت هفت دری، پنج دری و سه دری های این حیاط به کار گرفتهاند آن را بسیار دلپسند نموده است. حیاط سوم و آخر خانه که کوچکتر از حیاط های قبلی و یک طبقه بلندتر است، نوعی خلوتگاه ساکت و آرام محسوب میشد که تنها یک اتاق در آن تعبیه شده است. معمار این خانه، دری جداگانه برای ورود به این قسمت طراحی کرده بود؛ اما اکنون تنها راه ورود به این قسمت، گذر از حیاط میانی میباشد.
این اثر در روز ۲۴ بهمن ماه سال ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۸۳۷ به لیست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از خانه لاری ها باید به آدرس شهر یزد خیابان امام خمینی، محله فهادان، مجاور عمارت کلاه فرنگی مراجعه نمود.