آرامگاه سید شمسالدین، از جاهای دیدنی یزد به شمار میرود و در محله چهارمنار قرار دارد. این اثر، که قدمت آن به دوره ایلخانی برمیگردد، یکی از شاهکارهای هنر معماری یزدی است و تزیینات زیبا و قابلتوجهی دارد. این اثر به دلیل اهمیت ویژه تاریخی و معماری آن، در سال ۱۳۱۳، به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بنای این آرامگاه، توسط سید شمسالدین، فرزند سید رکنالدین، طراحی و ساخته شده و پس از وفاتش، او را زیر گنبد اصلی آن دفن کردهاند. در آن زمان سید رکنالدین به خاطر قتل تاجری نصاری در یزد، توسط حاکم یزد مورد غضب قرار گرفته و متهم شده بود. سید شمس الدین، برای نجات او راهی تبریز میشود تا از پادشاه مجوز آزادی پدرش را بگیرد. او در تبریز با دختر خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی ازدواج میکند و دستور آزادی پدرش را هم از شاه دریافت میکند. او در تبریز میماند و همانجا از دنیا میرود. جسدش را به یزد میفرستند و او را زیر گنبد مدرسهای که خودش بنا کرده بود دفن میکنند.
این بنا، از نظر تزیینات یکی از شاهکارهای معماری یزد محسوب میشود و نقشه آن را سید شمسالدین در تبریز طرح کرده و به یزد فرستاده است. این مسئله نشان میدهد که در گذشته معماران ایرانی طرح ساختمانها را بر روی کاغذ میآوردهاند و سپس روی زمین رنگ میریختهاند و پی میکندهاند. تزیینات باقی مانده این بنا، شامل کتیبه گچبری به خط جلی و کاشیکاریهای معرق در درگاه ورودی، طرحها، گلاندازیها، رسمهای هندسی، ترنجها، شمسهها و حاشیهها به رنگ و روغن، در داخل صحن و زیر گنبد میشود.
از تزیینات دیگر این بنا، سنگ مرمر محراب آن است که همسر سید شمسالدین در تبریز دستور ساخت آن را داده و پس از تراشیده شدن آن را به یزد فرستاده است. روی این محراب سنگ آیاتی از سوره آل عمران تراشیده شده است. روی سنگهای مرمر دو طرف محراب، است در طول زمان یادگاریهایی به خط افراد مختلف با مرکب نوشته شده است. این یادگاریها، خود آثاری با ارزش هستند، اما بخشی از آنها به خاطر ساییدگی و کمرنگی قابل خواندن نیست.
آرامگاه سید شمسالدین، یک مکان گردشگری است و بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب میکند. گردشگران برای بازدید از این اثر، باید به محله چهار منار شهر یزد بروند.