موزه‌ها، گنجینه‌هایی از خاطرات و حافظه بشری هستند که انسان امروز را به تامل وا می‌دارند و بازدید از آن‌ها می‌تواند باعث بهبود زندگی آینده شود. در شهر یزد، موزه‌های زیادی وجود دارد که امکان بازدید از آن ها برای گردشگران و علاقه متدان آزاد است. این موزه‌ها، اغلب در ساختمان‌هایی تاریخی برپا شده‌اند. موزه آب یزد، یکی از این موزه‌هاست که در یکی از خانه‌های قدیمی یزد قرار دارد و گردشگران با بازدید از آن می توانند به تاریخ چند هزار ساله آب در این شهر تاریخی پی ببرند.
موزه آب یزد، اردیبهشت سال 1379 و همزمان با اولین همایش بین المللی کاریز، در یکی از خانه‌های عهد قاجار به نام «خانه کلاهدوزها»، به بهره‌برداری رسیده است. این خانه، از نظر معماری بنای بسیار ارزشمندی است و موزه آب، با هدف نشان دادن ارزش و اهمیت آب در منطقه کویری در آن برپا شده است. آنچه این موزه را از موزه‌های آب دیگر متمایز می‌کند، گذشتن یک رشته کاریز چندصد ساله از میان آن است.
در پایین‌ترین طبقه عمارت، انشعابات دو کاریز رحیم‌آباد و زارچ قرار دارد. قنات زارچ، با بیش از ۲۰۰۰ سال قدمت و ۷۵ کیلومتر طول، امروزه همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. طبقه دوم عمارت، اصطلاحا پایاب نامیده می‌شود و در گذشته به عنوان انباری برای مواد غذایی متفاوت مورد استفاده قرار می‌گرفت. پایاب، در حقیقت ساحتمانی با عمق ۱۰ متر است که فرم هشت‌ضلعی دارد و دمای آن تقریبا در تمام فصول سال ثابت و ۱۴ درجه بوده است. نگهداری غذا در این مکان، با روش خاصی انجام می‌شده و آذوقه را بر روی صفحه‌ای چوبی قرار می‌دادند و بین زمین و هوا آویزان نگه می‌داشتند. در این قسمت بنا، حوضی وجود دارد که آب کاریز از آن می‌گذرد و هوا را مطبوع نگه می‌دارد. در گذشته، به دلیل گذر آب قنات این قسمت خنک‌تر از سایر قسمت‌ها بود. امروزه در این قسمت آب جریان ندارد، اما هنوز اختلاف دما با بیرون به خوبی حس می‌شود.
طبقه سوم بنا، زیرزمین است و اتاق‌ها و دالانهای متعدد و مرتبط دارد. این قسمت، بیشتر روزهای گرم تابستان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. قسمت زیر هر اتاق، مخصوص یکی از ساکنان خانه بوده و فقط آن شخص از آن استفاده می‌کرده است. در طبقه چهارم، همکف قرار دارد که اتاقهای پنج‌دری، تالار، اتاق ارسی، آشپزخانه و محل زندگی خدمتکاران خانه در آن است. خانواده کلاهدوز و خدمتکاران‌شان در این طبقه زندگی می‌کرده‌اند. طبقه پنجم، چاه‌خانه نام دارد و شامل پشت‌بام خانه می‌شود. از طریق این چاه خانه، با استفاده از چرخ چاه، آب چاههای معروف به چهل‌گز را برمی‌داشتند. این خانه، دارای سیستمی شبیه لوله‌کشی آب بوده و دو نفر مامور، آب را بالا می‌کشیدند و به منبعی می‌ریختند تا اعضای خانه در طبقه همکف آن را برداشت و استفاده کنند.
این موزه، از هنرهای چشم‌نواز ایرانی بهره برده و می‌توان آن را یکی از جلوه‌گاه‌های هنر گچ‌بری دانست. گچ‌بری‌های این خانه، شامل نقوش گل و گیاه و جانوران می‌شوند و زیبایی خاصی به بنا بخشیده‌اند. تالار آیینه، یكی از زیباترین بخش‌های این مجموعه است و بازدیدکنندگان را به تحسین هنرمندان و معماران گذشته وامی‌دارد.
موزه آب یزد، جاذبه‌ای بسیار دیدنی در این شهر تاریخی است و گردشگران را به سفری جذاب در تاریخ می‌برد. در این موزه، می‌توان از وسایل، ابزار و اسناد مربوط به آب بازدید کرد و تا حدودی با نحوه استفاده گذشتگان از آب آشنا شد.
_01.jpg)
_01.jpeg)