مقبره پیر پالان دوز متعلق به شیخ محمد عارف عباسی، از آثار دیدنی شهر مشهد است که در دوره صفویه ساخته شد. شیخ عباسی (هم دوره شیخ بهائی) یکی از عارفان بزرگ شیعه و قطب سلسله ذهبیه (شاخه‌ای عرفانی از پیروان معروف کرخی و نجم الدین کبری) بود که در قرن ده هجری می‌زیست. شیخ در روستای کارند مشهد چشم به جهان گشود. او علاوه بر عرفان، در خطاطی نیز صاحب هنر بود و قرآن هفت سوره‌ای اثر وی است که آن را به خط ثلث نوشت. این اثر نشانه ای از استادی ایشان در خط می‌باشد. نقل است که وی در کیمیاگری و مینیاتوری نیز تبحر داشت. با وجود این هنر ها وی به پالاندوزی مشغول شد و به همین سبب لقب پیر پالان دوز را دریافت کرد. زمانی که رهبران دروغین بسیار شدند وی ارشاد را کنار گذاشت و به دوختن کفش مشغول شد. پس از دستوراتی که از امام زمان (عج) در عالم رویا دریافت کرد و اتفاقاتی که رخ داد، دوباره به رهبری و تدریس مشغول شد.
در سال 985 هجری قمری، در دوران پادشاهی محمد خدابنده صفوی (پدر شاه عباس صفوی) بنایی ساده به شکل مربع و یک گنبد بر روی آن، برای شیخ محمد عارف عباسی ساخته شد. بانی ساخت آن قنبر علی بن خواجه حسین بود. تاریخ ساخت این بنا بر روی کتیبه سنگ سفید مربعی شکلی دیده می‌شود. آرامگاه با معماری چهار ضلعی، گنبدی پیازی شکل و ایوان آجری ساخته شده که هنوز بقایایی از نقاشی‌های مربوط به دوران صفویه که مرمت شدند، موجود می‌باشد. البته بیشتر نقاشی های بنا به مرور زمان، بر اثر رطوبت و همچنین جنگ های مختلف که در منطقه خراسان قدیم رخ داد، از بین رفته است. کاشی های فیروزه‌ای رنگ به کار رفته در ساختمان، در عین سادگی آن را بسیار زیبا نموده است. پس بازسازی که توسط آستان قدس رضوی در سال های اخیر انجام شد بخش هایی مانند حیاط، حوض، حجره‌های درون حیاط و سر در اضافه و موجب افزایش بازدید از مقبره شد. هم اکنون آرامگاه شیخ عباسی دارای قسمت های درگاه ورودی، شاه‌نشین، رواق‌ها و فضاهای طرفین، صحن و فضای اصلی مقبره می‌باشد. پس از گذر از در چوبی ورودی، کاشی های آبی رنگ دور تا دور بنا به چشم می‌خورد که حاوی آیات قرآنی و اشعار فارسی هستند.
مقبره پیر پالان دوز در روز ۵ اردیبهشت سال ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۳۷۵ به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
_01.jpg)
.jpg)