یکی از بناهای تاریخی و جذاب پایتخت ایران، شمس العماره است که در مجموعه کاخ گلستان واقع شده است. ناصرالدین شاه پس از بازدید از عمارت های بلند غربی و کاخ عالی قاپو اصفهان تصمیم گرفت بنایی مرتفع بسازد که بتواند با آن از دیدن چشم انداز تهران لذت ببرد. به همین دلیل در سال 1244 فرمان ساخت این بنا با تلفیق معماری سنتی ایران و معماری غربی صادر شد. معمار این عمارت استاد علی محمد کاشی و طراح نقشه آن معیرالممالک بودند. البته دوستعلیخان نظام الدوله نیز در ساخت این بنا مباشرت داشت. 2 سال بعد، ساخت عمارت به پایان رسید و به محلی برای تماشای شهر تهران و میزبانی از مهمانان دربار تبدیل شد. بلندی این بنا و تزیینات هنرمندانهای که در آن به کار رفته است آن را به شاخص ترین ساختمان ضلع شرقی مجموعه کاخ گلستان مبدل کرده است. همچنین این بنا پس از پایان ساخت به عنوان نماد شهر تهران شناخته شد. عنوانی که پبش از آن متعلق به سردر باغ ملی بود. سردر شمش العماره تنها سردری میباشد که از دوران قاجار در کاخ گلستان باقی مانده است.
از ویژگی های شمس العماره می توان به داشتن 5 طبقه و ارتفاع 35 متر ، مرتفع ترین سازه شهر تهران در دوره خود و اولین ساختمانی که در ساخت آن فلز به کار رفت، اشاره کرد. فلز به کار رفته در بنا چدن میباشد که در قسمت ستون های طبقات بالا و حفاظ ها مورد استفاده قرار گرفته است. در طراحی کاشی ها و پنجره ها میشود تلفیق معماری سنتی ایرانی و معماری غربی را به خوبی مشاهده کرد. ساعت شمس العماره که یکی از بخش های زیبای دیگر سازه به سبک اروپایی است، توسط ملکه ویکتوریا به ناصرالدین شاه هدیه داده شد. سپس این ساعت را بر فراز عمارت جای دادند. صدای ناقوس ساعت به قدری بلند بود که تمام تهران کوچک آن دوره از گذر زمان آگاه میکرد. اما پس از مدتی کاخ نشینان نسبت به صدای ساعت اعتراض کردند. ناصرالدین شاه مجاب شد که دستور به کاهش صدای ناقوس دهد. اقدامی که با هدف کاهش صدای ناقوس انجام گرفت منجر به آسیب دیدن ساعت و از کار افتادن آن شد. پس از حدود 100 سال، در تاریخ 12 آبان 1391 ساعت تعمیر شد و صدای ناقوسش به گوش رسید.
این ساختمان در دهه هفتاد مورد بازسازی و تعمیر قرار گرفت و مرمت آن تا سال 1376 به طول انجامید. سرانجام در سال 1378 بازدید عموم مردم از طبقه همکف ساختمان مجاز اعلام شد.
برای بازدید از شمس العماره به تهران، خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ، کاخ گلستان مراجعه نمایید. ساعات مجاز بازدید از این بنا در نیمه اول سال از ساعت 9 الی 17:30 و در نیمه دوم سال از ساعت 9 الی 16:30 میباشد. عکاسی در عمارت بدون استفاده از فلاش و سه پایه مجاز است.