
یکی از مهم ترین بناهای و نماد کشور ایران و پایتخت آن، برج آزادی میباشد. در سال 1345 مسابقهای به منظور یافتن طرح یک نماد شناسایی ایران برگزار شد و معماران طرح های خود را برای شرکت در مسابقه ارائه کردند. از میان تمام طرح ها، طرح حسین امانت، معمار ایرانی که تخصص خود را از دانشکده هنر های زیبا دانشگاه تهران دریافت کرده بود، به عنوان بهترین طرح معرفی گردید. در تاریخ 11 آبان ماه سال 1348 پروژه ساخت برج آغاز شد و تا تاریخ 24 مهرماه سال 1350 به طول انجامید. مهندس محمد پورفتحی مسئولیت ساخت آن را بر عهده داشت. این برج در میدان شهیاد (آزادی کنونی) که یکی از اصلیترین میدان های غرب تهران است، ساخته و به همین اسم نیز نامیده شد. یکی از دلایل ساخت این بنا وجود یادبودی برای جشن های 2500 ساله شاهنشاهی ایران و نمادی برای ایران مدرن بود که از معماری تلفیق هخامنشی، ساسانی و اسلامی برای ساخت آن استفاده شد. خطوط موازی و کشیده پایهها نمونه ای از معماری هخامنشی است. از معماری ساسانی قوس اصلیِ میان برج وام گرفته شده که شبیه به طاق کسری میباشد. قوس شکسته بالایی آن نیز نمایانگر معماری اسلامی میباشد. حسین امانت درباره طراحی خود از برج میگوید :« نقوشی که در میدان هست و باغچه ها و گل کاری ها را شکل می دهد، از طرح داخلی گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان الهام گرفته شده؛ منتها هندسه دایره گنبد تبدیل به بیضی شده است. روابط لوگاریتمی جالبی در هندسه و ابعاد گنبد مسجد شیخ لطف الله هست که دانش عمیق ریاضی معماران ایران در دوره های گذشته را نشان می دهد».
در مراسم گشایش برج که جمعی از صاحب منصبان از جمله محمدرضا پهلوی و همسرش فرح حاضر بودند، برای نخستین بار از منشور کوروش بزرگ، رونمایی شد. پس از انقلاب اسلامی نام میدان و برج، به آزادی تغییر پیدا کرد و دورهمایی های بسیاری مانند پیشواز از آیتالله خمینی در بازگشت از پاریس، در میدان برپا شد.
در ساخت این بنا از چهل و شش هزار قطعه سنگ بریده، استفاده شده است. این سنگ ها در قسمت پایین بنا، 2 الی 3 متر طول و 1.6 متر ارتفاع دارد. ماده لاستیک مانندی برای بندکشی سنگ های کنار هم مورد استفاده قرار گرفته است. به دلیل انبساط و انقباض سنگ ها در طول فصول گرم و سرد سال، تغییر دما میتوانست سبب شکستن سنگ ها شود. اما به کارگیری این مواد از این رخداد جلوگیری کرده است. برج آزادی دارای چهار طبقه و به همان تعداد آسانسور، دو راه پله و 286 پله، چند سالن نمایش، گالری، نگارخانه، کتابخانه، موزه و دیگر امکانات میباشد. طول این سازه 63، ارتفاع از سطح زمین 45 و ارتفاع از کف موزه 5 متر برآورد شده است.
برج آزادی در روز 26 اسفند سال 1353 با شماره ثبت 1008 به لیست آثار ملی ایران افزوده شد.