
موزه عبرت یکی از مکان های تاسف برانگیز شهر تهران است که زمانی به عنوان زندانی مخوف و شکنجهگاه مورد استفاده قرار میگرفت. در سال 1311 پروژه ساخت این مکان به دستور رضا شاه آغاز شد و پنج سال بعد گشایش یافت. این ساختمان چهار طبقه توسط معماران آلمانی به گونهای ساخته شده است که علاوه بر ضد زلزله بودن، احتمال فرار زندانیان را به حداقل میرساند. به این صورت که اگر زندانی قصد فرار داشت، به دلیل وجود راهرو های تو در تو و تنگ، گیر میافتاد و راه خروج را پیدا نمیکرد. از دیگر ویژگی های این ساختمان این است که ورود یا خروج هیچ صدایی به آن ممکن نبود و سبب شده بود مردم از وجود این زندان در دل شهر باخبر نشوند. در مقابل، صدا درون ساختمان و ناله های زندانیان در درون زندان میپیچید که خود یکی از شکنجه های روحی به حساب میآمد. به همین دلیل این مکان را اولین زندان مدرن ایران میدانستند. بعد ها این مکان به اولین زندان اختصاصی زنان تبدیل شد. در دوره محمدرضا شاه که مبارزات مردم در برابر حکومت آغاز گشت، برای تمرکز بهتر نیرو های رژیم، در سال 1350 کمیته مشترک ضدخرابکاری تشکیل شد. این سازمان با الگوبرداری از سیستم اطلاعاتی کشور انگلیس در مبارزه با ارتش آزادی بخش ایرلند پدید آمد تا به سرکوب و ارعاب مردم بپردازند. سپس این ساختمان را به این کمیته سپردند که با بازجویی و شکنجه وحشتناک زندانیان سیاسی به مخوفترین زندان کشور معروف شد. از جمله کسانی که روزگاری را در این زندان به اسارت گذراندند میتوان آیتالله خامنهای، هاشمی رفسنجانی، سید محمد بهشتی، شهید رجایی، اسدالله لاجوردی و... را نام برد. شایان ذکر است که راهنمایان موزه از جمله کسانی بودند که تجربه زندانی شدن در آن را داشتند و میتوان روایت آن دوره را از زبانشان شنید.
پس از انقلاب اسلامی، این زندان را بازداشتگاه توحید نامیدند. بعد ها با استفاده از اسناد و مدارک مکتوب و شفاهی موجود، مجسمههای متعددی برای بازسازی فضای آن دوره، توسط هنرمندان ساخته و در زندان نصب گردید. سرانجام در تاریخ 8 بهمن سال 1382 این مکان به عنوان موزه عبرت بازگشایی شد. در این مکان فروشگاه محصولات فرهنگی وجود دارد که فیلم هایی با محوریت دفاع مقدس و انقلاب، کتاب خاطرات زندانیان، تاریخی و انقلابی در اختیار بازدیدکنندگان قرار میدهند.
برای بازدید از موزه عبرت میتوان همه روزه به تهران، میدان امام خمینی، ابتدای خیابان فردوسی جنوبی، خیابان کوشک مصری، خیابان شهید یارجانی، پلاک 11 مراجعه نمود.