خانه و موزه ابوالحسن صبا، یکی از موزههای تهران و مربوط به این هنرمند برجسته موسیقی ایرانی است و یکی از موزههای دیدنی تهران محسوب میشود. امروزه این موزه بازدیدکنندگان بسیار کمی دارد و تقریبا به یک موزه متروک تبدیل شده است، اما بازدید از آن حتما برای دوستداران هنر و موسیقی و همچنین تاریخدوستان بسیار هیجانانگیز و لذتبخش خواهد بود.
استاد ابوالحسن صبا، یکی از برجستهترین موسيقیدانان و آهنگسازان ايرانی است. او صدای ويولن را به خدمت موسيقی ايرانی گرفت و در پیشرفت موسيقی و هنر ايران در نيمه اول قرن بيستم نقش بسیار مهمی را ایفا کرد. صبا با شاگردانی که پرورش داد و با روشهايی که در نواختن سازهای ايرانی نوشت، نسلهای بعد را به شدت تحت تاثیر قرار داد. او در حوزه موسیقی ایرانی، مجتهدی تمام عیار بود و تا آخر عمر خود به تعليم موسيقی پرداخت. او در ٢٩ آذرماه سال ١٣٣٦ در سن پنجاه و پنج سالگی، بر اثر بيماری قلبی در تهران درگذشت و در گورستان ظهيرالدولهی تهران به خاک سپرده شد.
بعد از مرگ استاد ابوالحسن صبا، بنا به وصیت خودش در ۲۹ آبان سال ۱۳۵۳ خانهاش به موزه تبدیل شد و امروزه از جمله مکانهای دیدنی تهران است. موزه صبا، خانه مسکونی و اجدادی او است که قدمت آن به دوره قاجار برمیگردد. این خانه پنج اتاق و یک زیر زمین و یک حیاط کوچک دارد. بهرهبرداری از خانه صبا به شکل یک موزه بیوگرافیک، به خاطر بزرگداشت و ارج نهادن به میراث ارزشمند او در موسیقی ایران بوده است. خانه او بعد از مرگش توسط وزارت فرهنگ و هنر از بازماندگان خریداری شد و وسایل او را بعدها همسرش به موزه اهدا کرد. درمیان این وسایل اهدایی، تعدادی از نتهای فرامرز پایور نیز به چشم میخورند که شاگردان او به موزه اهدا کردهاند. بخشی از این موزه به تصاویر، لوازم شخصی و اسناد و نامههای اداری و مکاتبات شخصی استاد صبا اختصاص یافته است. بخش دیگر نیز شامل مجموعه سازهایی است که از منظر قدمت و ارزش، کمنظیر هستند. قسمت سوم و پایانی موزه، به مجموعه یادگارهای خانم اسفندیاری کوه نور، همسر ابوالحسن صبا، که دختر عموی نیما یوشیج بوده، تعلق دارد. این موزه با بخشهای مختلف و متنوعش به گنجینهای گرانبها از تاریخ موسیقی ایران تبدیل شده است و به همین دلیل بازدید از آن بسیار دلپذیر خواهد بود.
خانه موزه صبا، که در نبش بنبست صبا در خیابان ظهیرالاسلام، میان تعداد زیادی فروشگاه و مغازه کاغذفروشی قرار دارد، یادآور مردی است که خدماتش به موسیقی اصیل ایرانی بسیار ارزنده و ستودنی بوده است. این موزه، به طور اختصاصی برای اهالی و دوستداران موسیقی ساخته شده و تنها موزهای است که درباره سازها اطلاعات جامع و کاملی به بازدیدکنندگان میدهد.