کلیسا سنت استپانوس در شهر جلفا، پس از قره کلیسا یا کلیسا تادئوس مقدس، دومین کلیسای مهم ارامنه در ایران میباشد. شهر جلفا یکی از شهر های مرزی و در کنار کشور های ارمنستان و آذربایجان است که چندین کلیسا تاریخی را در خود جای داده است. بیشتر ساکنین این شهر از اقلیت های مذهبی هستند و در شهری با زیبایی های طبیعت بسیار زندگی میکنند. نام این کلیسا از اسم یکی از اولین حواریون حضرت مسیح و مبلغان مسیحیت، استفان سنت استپانوس گرفته شده است. ایشان از نخستین شهدای راه دین مسیحیت بود که یهودیان او را به دلیل بیان سخنانی بر خلاف شریعت یهود، مورد اتهام قرار دادند. او سرانجام در تاریخ 26 دسامبر سال 36 میلادی، توسط یهودیان سنگسار شد. از همین رو نام وی بر روی بسیاری از کلیسا های جهان گذارده شده است. قرینه ای از این کلیسا در ساحل شمالی روز ارس قرار دارد که نشان از حاکمیت یک قدرت در دو طرف رود بوده است.
کلیسا سنت استپانوس از بنا های به جا مانده از قرن نهم میلادی در نزدیکی رود ارس است که به دلیل زلزله بزرگی که رخ داد، آسیب دید و در دوره صفویه مرمت شد. ساختمان کلیسا از 5 بنای استوانهای شکل به همراه یک گنبد مخروطی و هفت برج نگهبانی تشکیل و در ساخت آن از معماری تلفیقی اورارتویی، اشکانی و رومی استفاده شده است. سنگ های بنا کلیسا به رنگ ها صورتی، سرخ و سفید هستند و جلوه ویژه ای به ظاهر آن دادهاند. دو در ورودی در قسمت غربی و جنوبی بنا تعبیه شده که بالای در ورودی غربی، مکانی برای خواندن سرود های مذهبی ساخته شده است. در کتب ارمنی به این مکان دیر ماغارد میگویند که دلیل آن قرار گرفتن این کلیسا در دامنه بلندی های ماغارد است. دژی در این محل وجود دارد که کلیسا در آن جای گرفته است. بناهای داخل دژ توسط ارامنه وانک نامیده میشوند. در روز به خصوصی از سال هزاران ارمنی به این مکان میآیند و مراسمات خود را اجرا میکنند. علاو بر امور مذهبی، مراجعان میتوانند در کلیسا به یادگیری هنر های نقاشی و تذهیب، سرود و موسیقی، خوشنویسی، علم و فلسفه و... بپردازند.
کلیسای سنت استپانوس یکی از آثار ایرانی میباشد که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
برای بازدید از این کلیسا تاریخی میتوانید از ساعت 8 الی 17 به استان آذربایجان شرقی، 17 کیلومتری غرب شهر جلفا، در فاصله 3 کیلومتری رودخانه ارس مراجعه نمایید. زمان پیشنهادی برای رفتن به این مکان بهار و تابستان، به خصوص ماه اردیبهشت است.