رودخانه ارس که در زبان های مختلف با نام ها آراکس، آراکسس، الّرس، آراز و.. نامیده میشود، از زمان امضا عهدنامه های ترکمانچای و گلستان، به عنوان مرز تعیین شد. در حال حاضر نیز این رود مرز بین جمهوری اسلامی ایران، جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان است. ارتفاعات مین گول که از سطح آب ها آزاد 3152 متر فاصله دارد، در جنوب ارزروم ترکیه، سرچشمه رود ارس میباشد و پس از جاری شدن، از مناطقی مانند مرز ترکیه، نخجوان، جلفا و ارمنستان گذر میکند. پس از وارد شدن به کشور آذربایجان، با رود کورا در هم میآمیزد و در مرز مشترک، به رودخانه آرپاچای پیوند میخورد. این رود مسیری 10072 کیلومتری تا بهرام تپه را طی میکند و در نهایت به دریاچه خزر میریزد.
جالب است بدانید رود ارس 805 جزیره دارد که اگر چه انسانی در آن سکونت ندارد، اما حیوانات ساکن در آن منطقه برای چرا از آن ها استفاده میکنند. در گذشته قرار دادی مرزی به امضا رسید که طبق آن 382 جزیره به شوروی و 427 مورد آن به ایران تعلق داشت. اکنون آن 382 جزیره متعلق به جمهوری آذربایجان است. برخی از جزایر رود ارس که مردم محلی آن ها را شام مینامند، با نام و برخی با شماره شناخته میشوند. تعدادی از آن ها بدین شرح میباشند: خُرامه، بویدوز، پیرواتلر، قرهقباح، کثیری و... .
عرض و ژرفای رود ارس در نقاط مختلف، متفاوت است. برای مثال در منطقهای نزدیک روستاى قولان، عرض آن به کمتر از 20 متر میرسد و در جایی دیگر، در منطقه جلفا، عرض 30 و عمق 4 متر میشود. در نزدیکی پلدشت نیز میتوان رود را با عرض حدود 90 تا 100 متر و عمق 2 متر مشاهده کرد. در ماه های اردیبهشت و خرداد که برف روی کوه های اطراف ذوب میشوند، آب بیشتری به رود وارد شده و به پرآبترین وضعیت خود میرسد.
در اطراف این رود، تفریحات و جاذبه دیدنی وجود دارد. یکی از این جاذبه ها کلیسای استپانوس که جز مهمترین کلیسا های تاریخ ارامنه به حساب میآید و 3 کیلومتر با رود فاصله دارد، میباشد. همچنین امکان ماهیگیری در رود ارس که دارای حدود ده نوع ماهی مختلف است، وجود دارد. شش نوع این ماهی ها از دیگر انواع آن باارزشتر محسوب میشوند که دلیل آن مقاومت و بزرگی حجم آن ها است. تفرجگاهی در ساحل سد ارس وجود دارد که با دریافت مبلغ 10 هزار تومان به عنوان ورودی، امکانات رفاهی، کافه، رستوران، و قایق سواری با قایق موتوری را در اختیار گردشگران قرار میدهد.
برای گردش در این منطقه به استان آذربایجان شرقی، شهر جلفا مراجعه نمایید. فصل های بهار و تابستان بهترین زمان برای مراجعه به این منطقه است تا علاوه بر در امان ماندن از سرمای شدید کوهستان، بتوان از طبیعت و آب و هوا مطبوع منطقه لذت برد.