
دو مورد از پل های تاریخی کشور در استان آذربایجان شرقی قرار دارد که نام آن ها خدا آفرین است. این دو پل بر روی رود ارس که مرز بین ایران و آذربایجان میباشد و به فاصله چند صد متر بنا شدهاند. این بخش از رود که پل ها بر روی آن قرار گرفتهاند دارای کمترین عرض و بستر سنگی میباشد. تاکنون منبع معتبری که بتواند تاریخ دقیق ساخت پل ها را بیان کند، یافت نشده ولی به احتمال بسیار ساخت اولیه آن ها در هزاره اول پیش از میلاد آغاز شد. در طی این دوران حکومت های مختلف بار ها آن را مرمت کردهاند به طوری که یکی از پل ها مربوط به دوران سلجوقی و بازسازی شده در دوره صفوی، و دیگری را مربوط به دوران قاجار میدانند. دلیل این توجهات این است که مهمترین راه ارتباطی دو طرف رود این پل ها بودند. موقعیت مکانی این دو سازه در کشور ایران در شهرستان خدا آفرین و در کشور آذربایجان بین بخش های قره باغ و قره داغ میباشد. بیش از 75 درصد پل ها جز خاک ایران و تقریبا 25 درصد آن در خاک جمهوری آذربایجان است. پل نخست که آن را سینیق پل یل پل شکسته مینامند، زمانی که عهدنامه ننگین ترکمنچای به امضا رسید، به وسیله مواد منفجره ویران شد تا ارتباط با ساحل قطع شود. به همین خاطر از 11 طاق آن تنها 3 مورد آن سالم هستند در مقابل، پل دوم از این حوادث به دور مانده و همچنان پا بر جا و رفت و آمد بر روی آن برقرار است. پل نخست از سنگ های سفید، ماسه سنگ های خوش تراش، لاشه سنگ های رودخانه، ترکیبی از ملات، در 120 متر طول و 4 متر عرض ساخته شده بود. مسیر های تو خالی پل یکی از ویژگی های خاص آن است که دلیل وجود آن ها استحکام و سبک شدن سازه بوده است. پل سالم با طول و ارتفاع بیشتر با استفاده از آجر پخته، ملات و ستون های سنگی تراش خورده در اطراف پل ساخته شد که برخی از آن سنگ ها صدمه دیده و برخی دیگر وجود ندارند. ارتفاع این سازه در بلندترین قسمت خود به 12 متر از سطح آب رودخانه ارس میرسد. پل دارا 220 متر طول، 4 متر عرض، 11 دهنه در خاک ایران و 4 دهنه در خاک آذربایجان میباشد.
در روز 5 اسفند ماه سال 1376 پل بزرگ تر خدا آفرین با شماره ثبت 1858 و پل کوچک تر با شماره ثبت 1859 به فهرست میراث ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این مکان به آذربایجان شرقی، خدا آفرین، نزدیکی شهر خمارلو، حاشیه جاده مرزی خدا آفرین، نزدیکی روستا ساری جالو سفر نمایید.