
کاروانسرای سعدالسلطنه از بنا های به جا مانده از دوره قاجاریه در قزوین میباشد. از نام های دیگر این مکان میتوان به سرای سعدیه و سرای سعادت نیز اشاره نمود. این بنای سرپوشیده در اواخر دوره پادشاهی ناصرالدین شاه و در زمانی که محمد باقر خانه سعدالسلطنه اصفهانی حکومت قزوین را بر عهده داشت، به دستور وی بنا شد. کاورانسرا به دلیل گسترش تجارت هایی که ایران با کشور روسیه و ترکیه داشت، ایجاد گردید. البته بعد ها اتفاقاتی در روسیه رخ داد که بر این مکان نیز تاثیرگذار بود و آن را از موقعیت مهم تجاریاش دور ساخت. این مکان به صورت تو در تو است؛ به طوری که بازار های آن از هم میگذرند. از دیگر قسمت های این بنا میتوان به تعدادی حجره با تزیینات مخصوص سر تا سر حیاط کاوانسرا را احاطه نمودهاند، تعدادی هشتی باشکوه، دالان های طولانی به همراه آجر تراشی های هنرمندانه، چندین ورودی و هفت حیاط گسترده اشاره نمود. بزرگترین حیاط این مجموعه دارای 3037 متر مربع وسعت است که ترکیبی از فضای 1500 مترمربعی باز و فضا های نیمه باز میباشد. حیاط نگار السلطنه و سعدیه نیز از دیگر حیاط های وسیع کاروانسرا هستند که نخستین آن دو حجره و دو انبار بسیار بزرگ و دومی 10 حجره و یک گرمابه را در خود جای داده است. چهار سوق کاورانسرا که تقاطع دو راسته، آن را ایجاد نمودهاند، مهمترین و بهترین قسمت ساختمان به حساب میآید. بالای این بخش گنبدی بزرگ و مزین به کاشیکاری وجود دارد که چهار طرف آن، توسط چهار نیم گنبد با رسمیبندی و نورگیر احاطه شده است. این نوع معماری سبب شده که فضای داخلی کاورانسرا بزرگ تر از آنچه هست به نظر آید.
یک تفاهم نامه، به مدت بیست سال، وظیفه انجام عملیات مرمت و احیا کاورانسرا را به سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری قزوین محول نمود که زیر نظر صندوق احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور انجام گرفت. هزینه هایی که برای انجام این عملیات مورد استفاده قرار گرفت از طریق منابع مالی سازمان بهسازی و نوسازی کشور تامین شد. هم اکنون این بنا به عنوان مرکز تجاری داخلی شهری و بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده در ایران شناخته میشود. در حال حاضر بسیاری از هنرمندان، تولیدکنندگان و عرضه کنندگان محصولات صنایع دستی و هنر های سنتی ایرانی، فروشگاه های لباس های سنتی، مغازه های فروش شیرینیجات، رستوران و کافه های سنتی از سراسر ایران در بخش های مختلف این کاروانسرا مشغول به کار هستند. وسعت ساختمان را بیش از 2.6 هکتار محاسبه نمودهاند.
کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین در روز 11 مرداد ماه 1316 با شماره ثبت 2089 به فهرست میراث ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این مکان تاریخی به استان قزوین، شهر قزوین، میدان آزادی (سبزه میدان)، خیابان امام خمینی، مراجعه نمایید.