
یکی از بزرگترین و کهنترین مساجد جامع ایران، مسجد جامع یا مسجد عتیق قزوین میباشد. این مکان به شیوه چهار ایوانی، در سال 192 هجری قمری به دستور هارون الرشید بنا شد. حمله های مغولان به قزوین سبب آسیب دیدن این مسجد گردید، به طوری که بخشی از آن از جمله ایوان جنوبی ویران شد. البته در سال های بعد و به خصوص در قرن هفتم هجری، توسط حکومت ها بازسازی گردید. این موضوع در کتاب التدوین فی اخبار قزوین نوشته عبدالکریم رافعی نیز بیان شده است. از جمله بخش های بازسازی شده، ایوان های آن است که بجز ایوان شرقی که در دوره قاجار مرمت گردید، باقی آن ها در دوره صفویه بازسازی شدند. زمانی که ، امیر خمار تاش ابن عبداله عمادی وزیر سلطان ملکشاه سلجوقی شاه بود، فرمان ساخت مقصوره خمارتاشی در کنج جنوبی مسجد را در سال 500 هجری قمری صادر نمود. در این قسمت 5 ردیف کتیبه که به خط کوفی گلدار، نسخ و ثلث نوشته شدهاند، وجود دارد. بر اساس کتیبه ها موجود در آرامگاه، در سال 1191 هجری قمری فردی به نام محمد صادق که در شهر قزوین میزیست و در سال 1251 هجری قمری علینقی میرزا پسر فتحعلیشاه که حاکم قزوین بود، سردر ورودی اصلی بنا را مرمت نمودند. یکی دیگر از عملیات های بازسازی سردر در سال 1353 توسط حاج مهدی معمار قزوینی انجام شد که طی آن هشتی سردر به وسیله آجرتراش بازسازی شد. دو در ورودی، صحن و یک ایوان بسیار بزرگ برای هر صحن، از دیگر بخش ها این آرامگاه 3500 مترمربعی میباشد. یکی از در ها که در اصلی آرامگاه میباشد، در قسمت خاور و در فرعی در شمال باختری آن واقع شده است.
ایوان های باشکوه شمالی و جنوبی آرامگاه، از بنا های باقی مانده از دوره صفوی است. بزرگ ترین آن که ایوان جنوبی است، در سال 1069 و به دستور شاه عباس دوم صفوی بنا گردید. ایوان شمالی با دو مناره بلند در طرفین، بخشی از کاشی های خود را به مرور زمان از دست داده بود که در سال های 1313-1312 هجری قمری توسط سعد السلطنه و به دستور علی اصغر اتابک مورد بازسازی قرار گرفت. کتیبه های آن در حال حاضر وجود ندارند و به همین دلیل تنها بر اساس حدس و گمان ها میتوان زمان ساخت آن را به دوره شاه طهماسب صفوی نسبت داد. هر دو این ایوان ها مزین به کاشیکاری رنگارنگ و اسلوب خاص معماری ایرانی میباشند. همچنین مسجد جامع دارای چند رواق در اطراف حیاط است که نام آن ها را از اسم امام جماعت و پیش نمازی که در گذشته در آن جا نماز میگزارده، گرفتهاند.
مسجد جامع قزوین در روز 15 دی ماه سال 1310 با شماره ثبت 121 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این مکان به استان قزوین، شهر قزوین، خیابان شهدا (سپه سابق) مراجعه نمایید.