مسجد جامع کرمانشاه یکی از آثار باقی مانده از دوره زندیه در این شهر میباشد که در سال 1196 هجری قمری بنا شد. سال ایجاد این بنا بر روی کتیبهای که در مسجد باقی مانده، نوشته شده است. این بنا مربوط به دورهای است که علی مراد خان زند فرمانروا و علی خان زنگنه حاکم کرمانشاه بود که این حاکم بانی ساخت بنا میباشد. از شاعری به نام شهاب، که هم عصر الله قلیخان زنگنه بود، یک سروده درباره این مسجد بر جای مانده که بدین شرح است:
بنا شد به لطف جهانآفرین / به سعی سمی علی شاه دین
حسینیه و مسجد و مدرسی / نکووضع و خوشطرح و دلکش بسی
«شهاب» این بناها چو با اهتمام / شد از فضل خلاق عالم تمام
به تاریخ اتمام کلکم نوشت / عطا کرد حق جای بانی بهشت
شبستان قدیمیتری که هنوز برجا مانده، نشاندهنده این است که پیش از مسجد کنونی، مسجد دیگری وجود داشت. آن مسجد دارای چهل و پنج طاق چشمه بوده که امروزه فقط بیست و پنج مورد آن، بخشی از شبستان ستوندار و هشتی ورودی دیده میشود. دلیل اشتباه نامیدن این مکان با نام مسجد چهل ستون همین میباشد. پس از پایان جنگ تحمیلی عراق و ایران، اقداماتی جهت بازسازی این مکان در سال 1370 صورت گرفت. در نتیجه این اقدامات، شبستان تازهای که در ضلع جنوبی مسجد قرار دارد، بازسازی شد. سپس برای گسترش خیابان مدرس، سکوی عریض مسجد که در ضلع شرقی آن قرار داشت، تخریب و سکویی دیگر ایجاد گردید. از دیگر بازسازی های انجام شده، افزودن دو مناره به این ساختمان و تزیین نمای خارجی آن با کاشیکاری ها و آجر کاری ها میباشد. در سال 1390 عملیات دیگری برای مرمت مسجد آغاز شد که تغییراتی در ساختمان، نماسازی های تازهای در بخش خارجی، سنگ فرش و مسقف نمودن شبستان حیاط مسجد که پیوند دهنده شبستان قدیمی به شبستان جدید است را در دستور کار خود قرار داد. مسجد جامع کرمانشاه دارای یک بالا خانه میباشد که احتمالا در گذشته جزیی از یک مدرسه بوده است. در گوشه جنوب غربی ساختمان، پلکانی برای دسترسی به این بخش دیده میشود. در حال حاضر اهل تشیع شهر کرمانشاه برای اقامه نماز به این مسجد مراجعه مینمایند. یکی از رخداد های مهمی که در این مکان روی داد، ترور عطاءالله اشرفی اصفهانی، نماینده ولی فقیه در استان کرمانشاه و امام جمعه وقت کرمانشاه، توسط محمد حسین خداکرمی، یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق میباشد.
مسجد جامع کرمانشاه در روز 8 مرداد ماه سال 1381 با شماره ثبت 5895 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این مسجد تاریخی به استان کرمانشاه، شهر کرمانشاه، خیابان مدرس، شمال بازار قدیمی کرمانشاه، نبش جلو خان و نرسیده به خیابان رشید یاسمی (نواب صفوی) مراجعه نمایید.