یکی از بخش های مجموعه گنجعلی خان کرمان، آب انبار گنجعلی خان یا علیمردان خان میباشد. تاریخ ساخت این بنا را سال 1029 هجری قمری و در دوره حکومت صفویان دانستهاند. گویا این آب انبار پس از فوت گنجعلی خان، به فرمان پسر او، علی مردان خان و توسط استاد عبدالله معمار ساخته شد. این ساختمان در زمان خود یکی از معتبر ترین آب انبار های کرمان و در حال حاضر یکی از مکان های گردشگری شهر است. سردر آب انبار بسیار زیبا و تزیین شده با مقرنس کاری های منقوش، کاشیکاری ها و چندین کتیبه سنگی حکاکی شده به خط نستعلیق استاد علی رضا عباسی، میباشد که شهرت زیادی دارد. بر روی این کتیبه تاریخ ساخت بنا و چند بیت شعر راجع به آب، آبدان و برکه نوشته شده است. این ابیات بدین شرح میباشند:
به عهد دولت عباس شاه دریا دل/ که منفعل ز دل و دست اوست بحر و سحاب
سری که نیست هواخواه خدمتش باشد/ همیشه بر سر خوناب دیده همچو حباب
دمی که دست عطایش کند گهر ریزی/ سحاب بر رخ دریا شود ز شرم نقاب
بنا نمود چنین برکهای علیمردان/ که هست بر سر آبش حباب در خوشاب
چه برکهای که جگر تشنگان بهم گویند/ گذشت آن که بود آب زندگی نایاب
بیار ساقی ازین برکه ام دمی آبی/ که پیر گشتم و دارم هوای عهد شباب
ز خضر جستم تاریخ او روان گفتا / لب جهانی ازین برکه می شود سیراب
آب انبار گنجعلی خان دارای بخش های منبع ذخیره آب، پوشش منبع، بادگیر و هواکش، راه پله و پاشیر میباشد. یک دهلیز طویل و سنگی به همراه راه پله در این مکان قرار گرفته است که به پای آب و مخزن آب منتهی میگردد. مقدار ظرفیت این آب انبار را 2 میلیون لیتر آب، حجم آن را 25.2018 متر مکعب و ابعاد ان را 10 در 5.19 متر و ارتفاع را 9 متر محاسبه کردهاند. این مکان با داشتن این ظرفیت میتوانست به مدت شش ماه آب اهالی محل و اطراف آن را تامین نماید. سرب های به کار رفته در زیر آب انبار به عنوان محکم کننده پایه ساختمان و خنک کننده آب درون آن کاربرد داشته است.
آب انبار گنجعلی خان در روز 26 اردیبهشت ماه سال 1347 با شماره ثبت 829 به فهرست آثار ملی ایران است.
برای بازدید رایگان از این بنا میتوانید در هر زمان به استان کرمان، شهر کرمان، ضلع غربی میدان گنجعلی خان، داخل بازار مسگری غربی و رو به روی مدرسه مراجعه نمایید. در نزدیکی این ساختمان، تعدادی اثر تاریخی مانند میدان گنجعلی در 100 متری آب انبار، حمام گنجعلی در فاصله 140 متری آن، میدان ارگ در 230 متری این مکان و بازار تاریخی کرمان و پارکینگ عمومی در 300 متری آب انبار قرار دارند که میتوانید از آن ها نیز بازدید نمایید.