
یخدان زریسف بنایی بر جای مانده از دوره فرمانروایی قاجاریان است و در شهر کرمان قرار دارد. این بنا از خشت گل و بر اساس معماری کهن و مخصوص مناطق کویری ساخته شده است. این یخدان شامل چهار بخش مخزن، حصار، استخر و چاله یخ میباشد و پلان مخزن آن را به شکل دایره ایجاد نمودهاند. یک گنبد نیز از نوع گنبد های پستو و به شکل مخروط بر بالای مخزن مذکور وجود دارد. از چینه گلی و ضخیم نیز برای ساخت این گنبد و چال یا گودال یخدان استفاده شده است. بدین صورت یک مانع مقاوم در برابر نفوذ گرمای بیرون به داخل یخدان ایجاد نمودهاند. این گودال از تونل ورودی چند متر فاصله دارد تا بدین صورت از ورود سریع هوای بیرون به داخل آن جلوگیری شود. گودال مذکور نسبتا عمیق است و کف آن را به وسیله سنگ و آجر پوشاندهاند. این ویژگی ها به علاوه عمق 5 متری چاله، یخهای جمعآوری شده را در طول سال برای مصرف در تابستان تازه نگه میداشت. دیوار های یخدان دارای تزییناتی زیبا است؛ از جمله یازده مثلثی که تاج های آن را زینت دادهاند. این دیوار ها برای ایجاد سایبان روی یخدان و همچنین سایه انداختن بر جویی بوده که آب در آن یخ می زد، ساخته شدند. یخ های ذخیره شده در این مکان، در فصل زمستان تهیه میشدند. در طول شب های سرد این فصل، آب های موجود بر روی سطوح صاف تعبیه شده در پشت دیوارهای بلند و قطور یخدان، منجمد میشدند. البته مقدار آبی که بر روی سطوح صاف میریختند متناسب با مقدار آبی بود که میتوانست در طی یک شب منجمد شود. بنابراین برای ساخت یخ، اندازهگیری دقیقی نیاز بود. پس از منجمد شدن هر مقدار آب، شب بعدی مقدار آبی دیگر بر روی یخ ها هدایت میشد تا یخ بزنند. زمانی که ضخامت یخ ها به حدود 30 تا 40 سانتی متر میرسید، قطعه قطعه و در داخل یخدان برده میشدند. در کف یخدان چندین چاه وجود دارد که برای دور نمودن آب یخ های ذوب شده از یخدان ایجاد شده بودند. زیرا این امکان وجود داشت در فصل تابستان مقداری از یخ ها آب شوند. همچنین راهکاری که برای نچسبیدن یخ ها به یک دیگر مورد استفاده قرار میگرفت، قرار دادن مقداری کاه روی هر طبقه یخ بود.
یخدان زریسف کرمان در روز 25 اسفند ماه سال 1379 با شماره ثبت 3510 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این بنا به استان کرمان، شهر کرمان، خیابان زریسف، چهار راه آلاشت (شهدای دارلک) مراجعه نمایید. در نزدیکی این مکان، جاذبه های گردشگری بسیاری همچون موزه ساعت، موزه دیرین شناسی، موزه مردم شناسی زرتشتیان، بیمارستان نوریه، گنبد مشتاقیه، مسجد جامع مظفری، آتشکده آناهیتا، مجموعه حمام، بازار و کاروانسرای وکیل، مجموعه بازار، میدان، آب انبار، ضرابخانه گنجعلی خان و ... وجود دارند که میتوان از آن ها نیز بازدید نمود.