
یکی از مکان های مذهبی و گردشگری در شهر ارومیه، کلیسای ننه مریم است که با نام های کلیسای حضرت مریم، مارت مریم و شرق آشور نیز شناخته میشود. این کلیسا به عنوان یکی از کهن ترین کلیسا های ایران و جهان شناخته میشود؛ به طوری که برخی آن را نخستین و برخی دومین کلیسای ساخته شده، پس از کلیسای بیت لحم در فلسطین میدانند. در مورد زمان دقیق ساخت آن اطلاعاتی وجود ندارد اما نمای آن را مربوط به دوره آشوریان میدانند. پژوهش های باستان شناسان نیز آن را از بنا های دوره ساسانی معرفی کرده است. بر اساس نظریه نویسندگان آشوری و مسیحی، این مکان در آغاز یک آتشکده و محل عبادت زرتشتیان بود. پس از اینکه زرتشتیان به دین مسیحیت روی میآورند، کاربری این مکان نیز تغییر کرده و به کلیسا تبدیل شد. ماجرایی درباره این موضوع وجود دارد که بر روی سنگ قبر کشیشی که در این کلیسا فعالیت میکرد نوشته شده است. طبق این روایت، زمانی که حضرت عیسی مسیح (ع) متولد شد، سه موبدی که در این آتشکده مشغول انجام آیین ستایش بودند، ستارهای بسیار نورانی که به سمت شرق و اورشلیم در حال حرکت بود را میبینند. سپس با این تصور که نوزادی نجات دهنده، به دنیا آمده است، به آن سرزمین میروند. مورخان مسیحی بیان میکنند که آن ها دین مسیحیت میپذیرند و مدتی بعد به ارومیه باز گشته و کلیسا را به جای آتشکده بر پا میکنند. این سه نفر، تا پایان عمر در کلیسا ماندند و زمانی که از دنیا رفتند، پیکرشان را در کنار ساختمان به خاک سپردند. سبک معماری که در ساخت این کلیسای مقدس استفاده شده تلفیقی از معماری ساسانی و پارتی میباشد. در این مکان از قرینه سازی زیبایی که در بنای آتشکده های ساسانی رایج بوده، استفاده شده است. فضای داخلی کلیسا شبیه به دیگر کلیسا های ایران میباشد و از آن جایی که این مکان، فضایی معنوی است، تزیینات به خصوصی را در آن ایجاد نکردهاند. این سادگی را میتوان در محراب آن نیز مشاهده کرد که بر معنویت آن افزوده است. کلیسا ننه مریم دارای چندین دالان تو در تو نیز هست که از مصالحی مانند سنگ و ملات برای ساخت آن ها استفاده نمودهاند. سقف این دالان ها را همچون درب ورودی آن کوتاه ساختهاند تا بازدیدکنندگان کلیسا برای ورود و عبور، مجبور به خم کردن سر خود شوند. یک عبارت جالب که بیان میکند «نعلینت را از پاهایت بیرون کن؛ زیرا مکانی که در آن ایستادهای، زمین مقدس است» بر روی تابلویی در نزدیکی ورودی دیده میشود.
کلیسا ننه مریم ارومیه در روز 3 اسفند ماه سال 1377 با شماره ثبت 2237 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این کلیسا تاریخی به استان آذربایجان غربی، شهر ارومیه، خیابان امام خمینی، خیابان خیام جنوبی، پشت کلیسای آنجلیک، کلیسای ننه مریم مراجعه نمایید.