
کلیسای ماریوخنه یکی از کلیساهای کهن شهر ارومیه است که قدمت آن به دوره فرمانروایی ساسانیان (احتمالا قرن پنجم میلادی) باز میگردد. از نام های دیگر این کلیسا می توان به کلیسای ماریوحنا یا یوحنا (مار به معنی حضرت) و کلیسای ده گولان اشاره نمود. این مکان از جمله زیارتگاه های آشوریان مسیحی به شمار میرود. کلیسا ماریوخنه به نسبت دیگر کلیسا ها، کوچک میباشد و به شکل یک مکعب مستطیل به طول ۱۸، عرض ۹ و ارتفاع ۶ متر ساخته شده است. در گذشته نرده هایی حیاط کلیسا را از فضای بیرون جدا مینمود. امروزه دیوار های آجری به جای نرده های پیشین قرار گرفتهاند. تغییر جزیی دیگری که در این بنا اعمال شده، سیمانی نمودن بند کشی نمای آجری کلیسا میباشد. سنگ های لاشهای و ملاط گچ، مصالحی هستند که برای ساخت این کلیسا مورد استفاده قرار گرفته اند. دیوار های این بنا ضخیم هستند و یک در برای ورود به محراب تعبیه شده است. نور فضای داخلی کلیسا را چهار پنجره نصب شده در هر دیوار شمالی و جنوبی به همراه دو پنجره موجود در دیوار غربی تامین میشود. این ورودی در زیر برج ناقوس که واقع در ضلع غربی واقع میباشد، قرار گرفته است. پیش از ورود به صحن، دو راهرو کناری دیده میشود که به حیاط شمالی و فضای پیش ورودی منتهی میگردد. چهار ستون که قطر آن ها به ۲۵ سانتی متر میرسد در میانه صحن ساخته شدهاند. این ستون ها پایه های سنگی حجاری شده به ابعاد ۷۰ سانتی متر دارند. محراب کلیسا در شرق آن و در قسمتی بالاتر از صحن قرار دارد. سقف کلیسا توسط سه تیر اصلی در طول، به سه بخش تقسیم شده است. برج ناقوس کلیسا چهار طبقه دارد که تزیینات آجری در هره ها و قوس های نیم دایرهای آن را دیدنی نمودهاند. طبقات این برج به یک اندازه نیستند و دو طبقه پایانی کوچکتر از دیگر طبقات میباشد. یک سقف شیروانی نیز طبقه آخر را پوشانده است. یک صلیب فلزی که بر بالای این برج نصب گردیده و یک ناقوس که در زیر بام طبقه چهارم آویخته شده نیز به چشم میخورد.
اندود های گچ، تزیینات برج ناقوس، تاق سنگی گهوارهای و پایه ستون های تزیین شده کلیسا، تنها جنبه های زیبای معماری این مکان هستند. دیگر بخش های کلیسا در کمال سادگی ایجاد شدهاند. در سال 1379 سازمان میراث فرهنگی اقداماتی جهت بازسازی و مرمت این بنا انجام داد. اهمیت این بنا را میتوان در آوردن بیشتر قربانی های ارامنه به این مکان برگزاری جشن دانیال، هر ساله توسط ارامنه مشاهده کرد.
کلیسای تاریخی ماریوخنه در روز ۲۲ آبان ماه سال ۱۳۶۳ با شماره ثبت ۱۶۴۸ به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این اثر به استان آذربایجان غربی، پنجاه کیلومتری شمال شهر ارومیه، دو کیلومتری روستای گولان سفر نمایید.