
مسجد سردار یکی از مساجد کهن و ارزشمند در شهر ارومیه میباشد که از زمان فرمانروایی قاجار بر جای مانده است. این مکان با نام مسجد ساعتلو یا مسجد ساعت نیز شناخته میشود و فردی به نام عبدالصمد خان پدر آقا محمد جد اعظم عظیم السلطنه سردار آن را بنا نمود. سپس سردار در سال 1330 هجری قمری اقداماتی جهت مرمت آن انجام داد و یک سال بعد یک ساعت بزرگ را بر روی سر در آن قرار داد. دلیل نامیده شدن این مکان با نام مسجد ساعتلو نیز همین است. در مسجد سردار دو شبستان بزرگ و کوچک مجزا از هم وجود دارد. شبستان بزرگتر به شکل مستطیلی بزرگ که اندازه طول آن 22 متر و عرض آن 18 متر است، ایجاد شده و به عنوان مهمترین و اصلیترین بخش این مکان شناخته میشود. گوشه جنوب شرقى شبستان کمی از حالت مستطیلی شکل فاصله گرفته و 12 ستون هشت ضلعی از جنس سنگ را در خود جای داده است. این ستون ها دارای سرستون های مزین به هنر مقرنس تراش کاری است و بر زیبایی مسجد میافزاید. همانند ازاره بیشتر مساجد ساخته شد در دوره قاجار، قسمت پایین دیوار هاى شبستان بزرگ را تا ارتفاع یک متر با کاشی پوشانده شده است. این کاشی ها به رنگ سبز و ابعاد آن ها 20 در 20 میباشد. این رنگ در تزیین طاق هاى سقف شبستان نیز به کار رفته که فضا های داخلی آن اخیرا با رنگ سفید پوشانده شده است. دور تا دور مسجد نیز تزییناتی شامل کاشى هاى هفت رنگ وجود دارد که طرح های گل و بوته با رنگ هاى زرد و صورتى، آبى، سبز و سفید را به نمایش میگذارد. دیگر قسمت های دیوار ها ساده و بدون تزیینات هستند. نور داخل شبستان به وسیله دو ضلع شمالى و جنوبى تامین میگردد. در میانه طاق مسجد، یک تیغه باریک قرار گرفته که آن را به بخش مساوی تقسیم نموده است. در هر قسمت یک پنجره دیده میشود که در گذشته از جنس چوب بودند و نور گیر هایی در بالای آن ها وجود داشت. بعد ها در جریان مرمت مسجد، پنجره های چوبی جای خود را به پنجره های فلزی دادند و نور گیر ها نیز بسته شدند. اما تعدادی نور گیر به شکل دایره کوچک همچنان در طاق هاى ضلع جنوبى وجود دارند. شبستان کوچکتر مسجد، ابعادی به اندازه 12 در 10 متر دارد و شبیه به مستطیل میباشد. این بخش در انتهای شبستان بزرگ قرار گرفته و یک ورودی آن ها را به یکدیگر متصل میکند. تزییناتی در این قسمت دیده نمیشود و تنها یک محراب آجری ساده در آن وجود دارد.
این بنا در روز 11 تیر ماه سال 1375 با شماره ثبت 1338 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شده است.
برای بازدید از مسجد سردار به استان آذربایجان غربی، شهر ارومیه، خیابان امام خمینی ارومیه، امتداد راسته غلام خان مراجعه کنید.