قلعه پرتغالی ها بنایی در جزیره قشم میباشد که از دوره استعمار و تسلط پرتغالی ها بر برخی بنادر و جزایر جنوبی ایران باقی مانده است. پرتغالی ها که در زمان فرمانروایی صفویه به خلیج فارس آمدند، از ضعف نیروی دریایی صفویان استفاده کرده و در برخی از جزایر این منطقه مستقر شدند. سپس تعدادی قلعه ساختند که در حال حاضر تنها بنای باقی مانده، این قلعه است. از دیگر سازه های آن ها تنها تعدادی دیوار قطور در بندر قشم، کنگ، عمان، رأس الخیمه، جزیره هرمز و مناطقی دیگری در حاشیه خلیج فارس دیده میشود. قلعه پرتغالی ها اکنون یکی از جاذبه های تاریخی این منطقه به شمار میآید و گردشگران بسیاری برای بازدید آن به قشم سفر میکنند.
آلفونسو آلبرکرک دستور ساخت این قلعه را صادر کرده بود که در نهایت در سال 1507 احداث گردید. پس از بیرون راندن پرتغالی ها از این منطقه توسط امام قلی خان (از سرداران شاه عباس)، بیشتر بنا های آن ها تخریب شد و این قلعه نیز در زیر خاک مدفون گشت. بعد ها فردی به نام احسان یغمایی آن را از زیر خاک بیرون آورد و کاوش ها در این قلعه آغاز شد. اشیایی که در طی این تحقیقات یافت شدند شامل تعدادی ظروف چینی متعلق به چین، شیشه و توپ های جنگی میشود. پیدا شدن این اشیا نشان دهنده این است که از این قلعه به عنوان یک انبار بزرگ برای نگهداری مهمات و سلاح استفاده میشد. بدین صورت زمانی که موقعیت اضطراری پیش میآمد، به وسیله این قلعه از دژ های هرمز، قشم و لارک پشتیبانی به عمل میآمد. قلعه پرتغالی ها دارای چندین بخش از جمله انبار های اسلحه، آب انبار بزرگ، اتاق های سرباز خانه، زندان، کلیسا، مقر فرماندهی و تالار است. مساحت کل این بنا بیش از دو هزار مترمربع میباشد که سنگ های آهکی و گچی با ملاط ساروج محلی در ساخت آن به کار رفتهاند. ساکنین این مکان از طریق آب باران و آب چاه که در برکه ها و حوض های قلعه نگهداری میشد، آب مورد نیاز خود را تامین میکردند. از آن جایی این سازه دچار تخریب شده است، تعدادی طرح برای اعمال مرمت و تعمیر آن پیشنهاد شد. یکی از این طرح ها توسط پرتغالی ها ارائه گردید که به دلیل انتقادات مرمت کاران ایرانی و شبیه بودن آن به بازسازی (نه مرمت) رد شد.
برای بازدید از این قلعه به استان هرمزگان، ضلع شمالی جزیره قشم، ساحل خلیج فارس مراجعه کنید.