
آرامگاه بابا طاهر در همدان قرار دارد و یکی از جاذبه های گردشگری این شهر به شمار میآید. بابا طاهر از شاعران نامی کشور بود و در سال های نخستین سده پنجم هجری قمری که دوره باروری دانش و معرفت ایران به حساب میآمد، چشم به جهان گشود. البته درباره سال تولد او اختلاف نظر وجود دارد و برخی معتقدند که این شاعر گرانقدر در سال 326 هجری قمری به دنیا آمد. یکی از القابی که به بابا طاهر دادند، لقب عریان به دلیل دوری و جدایی او از تعلقات دنیا بود. لقب بابا را نیز به دلیل پیرو وارسته بودنش، به او دادند که در میان مردم لر رایج بوده و پیران و مرشدان اهل حق با این نام شناخته میشدند. سروده های بابا طاهر همراه با لهجه دلنشین لری است و دو بیتی های او که با نام فهلویات شناخته میشودند، معروف هستند. فهلویات دوبیتی هایی هستند که به گویش های کهن نواحی (فهله) سروده میشوند. این واژه معرب شده واژه فارسی پهلوی است و مفرد آن، فهلوه میباشد. آرامگاه بابا ظاهر را میتوان از جمله بنا هایی دانست که با استفاده از تلفیق معماری عصر جدید و معماری قرن های هفتم و هشتم هجری قمری ساخته شدند. این سازه بر فراز یک تپه و داخل یک میدان به شکل مستطیل، زیبا و سرسبز قرار گرفته است. گنبد فیروزهای رنگی که بر فراز این بنا وجود دارد، قاعدهای هشت ضلعی دارد و شبیه به منشور میباشد. برج آرامگاه نیز قاعدهای هشت ضلعی دارد و 8 ستون آن را احاطه کردهاند. از سنگ گرانیت برای ایجاد برج، ستون ها، سنگ مزار، کف آرامگاه و پله های آن استفاده شده است. بلندی برج از سطح تپه حدود 20 متر و از سطح خیابان حدود 25 متر میباشد. مساحت آرامگاه و باغ اطراف آن حدود 8956 مترمربع و ابعاد بنای اصلی 10 در 10 متر محاسبه شده است. سقف بنا با کاشیکاری های هنرمندانه و دیوار های دورنیاش با 24 سنگ مرمرین حاوی دو بیتی های بابا طاهر مزین میباشد. در این آرامگاه، دو لوح برنجی نیز قرار دارد که بر روی یکی از آن ها اسامی هیئت موسس انجمن آثار ملی در زمان تاسیس آرامگاه و بر روی دیگری، نام افرادی که در کنار بابا طاهر دفن شدهاند، دیده میشود. محمد بن عبدالعزیز، ادیب سده 3، ابوالفتح اسعد، فقیه سده 6، میرزا علی نقی کوثر، دانشمند سده 13 و مفتون همدانی، شاعر سده 14 هجری از جمله افراد دفن شده در این آرامگاه میباشند.
یکی از ابیات بابا طاهر بدین شرح است: «مو آن بحرم که در ظرف آمدستم / چو نقطه بر سر حرف آمدستم * بهر الفی الف قدی بر آیو / الف قدم که در الف آمدستم»
این بنا در روز 21 اردیبهشت ماه سال 1376 با شماره ثبت 1870 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از آرامگاه بابا طاهر به استان همدان، شمال غربی شهر همدان، میدان بابا طاهر عریان مراجعه نمایید.