
در استان همدان یک کاروانسرای تاریخی به نام کاروانسرای گلشن وجود دارد که امروزه به عنوان جاذبه گردشگری این شهر به حساب میآید. محلی که این کاروانسرا در آن قرار گرفته، جزو بافت سنتی همدان میباشد و چندین آثار تاریخی را در خود جای داده است. بنای اولیه این ساختمان در دروه صفویه احداث شد و امروزه قسمت هایی از آن دیده میشود. اما بیشتر بخش های کاروانسرا مربوط به دوره قاجار است و در گذشته از جمله مکان های پررونق شهر به شمار می رفت. قرار گیری این بنا در کنار بازار همدان که یک مرکز تجاری مهم در تجارت با شهر های نزدیک به همدان همچون زنجان، کردستان و کرمانشاه به حساب میآمد، بر اهمیت آن افزوده بود. از همین رو می توان کاروانسرای گلشن را جزو کاروانسرای های تجاری – کاروانی دانست که برای بازرگانان ارزش زیادی داشت. در این مکان یک حیاط مرکزی مشاهده میشود که پیرامون آن را حجره هایی در دو طبقه احاطه کرده اند. در گذشته حجره های موجود در طبقه پایین برای کسب و کار و عرضه کالا مورد استفاده قرار میگرفت و حجره طبقه های بالا برای اقامت و استراحت تجار و کاروانیان کاربرد داشت. زمین این بنا به شکل راست گوشه و شبیه به مربع میباشد و طراحی آن به صورت بسیار منظم و ساده انجام شده است. پلان کاروانسرا به صورت چهار ایوانی و مساحت کل آن حدود 3400 مترمربع است که تعداد حجره های آن به 70 باب میرسد. بیشتر دکان های کاروانسرا به یک اندازه هستند و برخی از آن ها دارای یک حجره دیگر یا پستو میباشند. برای هر یک از حجره های طبقه بالا ایوانچه ایجاد شده و تمام آن ها به یکیدیگر متصل هستند. این پیوستگی میان ایوانچه ها سبب ایجاد یک رواق شده است. هشتی ورودی کاروانسرا با تزیینات آجری زیبایی جلوه بینظیری پیدا کرده و نمای بیرونی آن نیز به وسیله آجر کاری حصیری تزیین شده است. امروزه با مراجعه به این کاروانسرا میتوان دکان هایی را دید که به فروش کفش، گلیم، موکت، پارچه، کاغذ و انبار اجناس اختصاص یافتهاند.
در سال 1386 این بنا با شماره ثبت 12611 به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از کاروانسرای گلشن به استان همدان، شهر همدان، خیابان اکباتان، رو به روی کاروانسرای حاج میرزا کاظم، ضلع شرقی راسته صحاف خانه مراجعه نمایید. در سمت غرب این ساختمان راسته صحاف خانه و در سمت شمال آن راسته کفاش ها قرار دارد. گردشگران میتوانند به دیدن دیگر آثار تاریخی نزدیک به این مکان همچون کاروانسرای میرزا کاظم و کاروانسرای شریفیه نیز بروند و از بازارگردی، قدم زدن در کنار حجره هایی با درب های کهن و عکاسی از آن ها لذت ببرند. امامزاده حسین، مسجد جامع همدان و میدان امام خمینی از دیگر جاذبه های گردشگری شهر همدان هستند که در نزدیکی کارونسرای گلشن قرار گرفتهاند.