
یکی از سازه های باستانی استان لرستان، آسیاب گبری یا آسیاو گاری است که در جنوب شهر خرم آباد قرار دارد. احتمالا این آسیاب در گذشته، در بخشی از شهر باستانی شاپورخواست قرار داشته و در دوره ساسانیان (فرمانروایی) شاپور) بنا گردیده است. آسیاب گبری مورد استفاده عموم مردم قرار میگرفت و تا دوره قاجار فعال بود. ساختمان این بنا، به شکل یک مکعب مستطیل است که دارای طولی به اندازه 26 متر، پهنای 6 متر و درازای 11.5 متر میباشد. سنگ های تیشه خورده و قلوه سنگ همراه با ملات ساروج، مواردی هستند که در ساخت این بنا مورد استفاده قرار گرفتند. همچون دیگر آسیاب های آبی، این آسیاب در کنار آبادی ها و بر سر راه قنات ساخته شده تا با استفاده از انرژی آب، سنگ آسیاب بچرخد. عمدهترین بخش آسیاب تنوره است که طراحی و ایجاد آن به صورت ناقص و بر عکس صورت میگرفت. آبی که کنار این آسیاب در جریان بوده، از طریق یک روزنه کوچک و با فشار وارد این سازه میشد و باعث حرکت پره های سنگ آسیاب میگردید. از ویژگی سنگ های آسیاب، مدور و مقاوم بودن آن ها میباشد که دارای دو نوع ثابت و متحرک هستند. جای این سنگ ها در بخش اصلی آسیاب یعنی در دل زمین میباشد و محل نگهداری جوال گندم، آرد و استراحت آسیابان از بخش های دیگر آسیاب هستند. آسیاب گبری به همراه شهر باستانی شاپورخواست پس از حمله اعراب به دست آنان میافتد و در سده چهارم هجری اتابکان لر کنترل آن را در دست میگیرند. پس از حمله مغولان به این شهر و ویران شدن آن، مردم به قلعه فلک الافلاک رفتند و به مرور شهر جدید خرم آباد ایجاد و گسترش یافت تا اینکه چندین بنای شهر باستانی از جمله آسیاب گبری را در بر گرفت. این بنا امروزه به عنوان یکی از جاذبه های تاریخی شهر خرم آباد شناخته میشود و برای بازسازی و مرمت آن حدود 150 میلیون ریال هزینه شده بود. در طی فرایند بازسازی، فعالیت هایی از جمله سبک سازی، خاک برداری، دیواره چینی و بند کشی صورت گرفت. با این حال توجهات به این سازه و معرفی شایسته آن به مردم به خوبی صورت نمیگیرد و اگر این امر به درستی انجام شود، میزان بازدید از این بنا در آینده افزایش خواهد یافت.
آسیاب گبری به فهرست آثار ملی ایران به افزوده شده و شماره ثبت آن 3639 میباشد.
برای بازدید رایگان از این بنای تاریخی به استان لرستان، شهر خرم آباد، محله پشته حسین آباد مراجعه نمایید. تعدادی جاذبه گردشگری دیگر از جمله غار ارجنه، پل شکسته (پل شاپوری) و پل گپ (پل صفوی، پل بزرگ) در نزدیکی این آسیاب قرار دارند که میتوان از آن ها نیز بازدید نمود.