
در گذشته، شهر بروجرد شامل دو لایه محافظتی میشد که نخستین آن دور تا دور شهر قرار داشت و دارای 57 برج بود. لایه محافظتی دوم نیز شامل یک محدوده به وسعت 280 هکتار میشد که آن را به عنوان لایه حفاظتی ویژه برای ارگ سلطنتی میشناسند. محدودهای که در گذشته داخل ارگ قرار میگرفت محوطه دژبان، دبیرستان امام خمینی، دبیرستان احمدیه، سالن تختی، اداره دارایی و مخابرات شهید قندی است. محل قرار گیری دروازه این ارگ تقریبا نزدیک سه راه شهید قندی در خیابان سعدی بوده و به همین دلیل برخی از ساکنین این منطقه که وجود آن را به خاطر میآورند، انتهای خیابان سعدی را دروازه ارگ مینامند. ارگ حکومتی بروجرد شبیه به یک باغ بزرگ، درون شهر طراحی شده بود که دلیل منحصر به فرد بودن آن، وجود یک سیستم آبیاری در این ارگ است. این سیستم از لوله های سفالی ساخته شده که به آن ها تمپوشه یا تنپوشه میگفتند. ظروف سفالی مذکور بسیار بزرگ ایجاد شده بودند تا بتوانند هم کار تقسیم و رساندن آب به بخش های مختلف و هم جمع کردن گل و لای و جلوگیری از گرفتگی مسیر عبور آب را انجام دهند. در نتیجه آب جاری در این لوله ها به نوعی تصفیه نیز میشدند. جالب است بدانید این سیستم آب رسانی در سال 1394 و به طور اتفاقی، در پی گود برداری ساختمانی در خیابان حافظ جنوبی کشف گردید. پس از آن، از تمام آثاری که یافت شده در همان موقعیتی که قرار داشتند، مستند سازی شد. حدس و گمان ها میگویند که این سیستم در بخش محوطه باغ ارگ ساخته شده بود. درباره قدمت این این اثر اطلاعات دقیقی وجود ندارد و به طور قطع نمیتوان راجع به آن نظر داد. اما احتمالا در اواخر دوره قاجاریه این شیوه آب رسانی برای تامین آب کاخ نشینان و مردم محلی ایجاد گردید. متاسفانه حفاظت از این اثر ارزشمند که نمایانگر قدمت و پیشینه این شهرستان است، به خوبی صورت نمیگیرد. زیرا امکان خارج کردن این سیستم به دلیل نابودی پیوستگی آن ها، وجود ندارد. همچنین نگهداری از آن نیازمند خریداری زمینی که این سیستم در آن قرار گرفته، است که به دلیل نرخ بالا قیمت، هنوز انجام نشده است. بنابراین تنها راه حلی که برای به حداقل رساندن آسیب ها کاربرد دارد، ایجاد دیوار دور تا دور آن میباشد.
برای بازدید از ارگ بروجرد به استان لرستان، شهرستان بروجرد، بلوار امام حسین، خیابان 17 شهریور مراجعه نمایید.