آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی

آرامگاه شیخ صفی الدین اربیلی از جمله مکان های دیدنی در استان اردبیل است و جزو آثار ایرانی که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته، میباشد. در این مکان میتوان منزل و خانقاه شیخ صفی را دید که بنابر بر وصیت ایشان، پس از مرگ اتاقی در کنار خلوتگاه، باغچه و حوضخانه برای به خاک سپردن پیکر شیخ در نظر گرفته و بر روی آن بنایی ساخته شد. علاوه بر این فرد، پیکر شاه اسماعیل صفوی نخست (از نوادگان شیخ صفی الدین اردبیلی) که سلسله صفویان را بنیان گذارد و پیکر مادر این پادشاه که فرزند اوزون حسن آق قویونلو بود نیز در این آرامگاه قرار گرفتهاند. تعدادی مزار دیگر نیز که در این مکان دیده میشوند که متعلق به برخی مشایخ، دولت مردان سلسله صفویه، شاهزادگان و شهیدان ایرانی جنگ چالدران میباشند. مجموعه آرامگاه شیخ صفی چند قسمت دیگر از جمله جنت سرا، خانقاه، چینی خانه، مسجد، چراغ خانه، شهیدگاه و چله خانه را هم در خود جای داده است. بر اساس بیانات بیوک جامعی، یکی از فرزندان شیخ صفی به نام صدرالدین موسی در سال ۷۳۵ هجری قمری بنای کنونی آرامگاه را ساخت. سپس با آغاز فرمانروایی صفویان، پادشاهان به سبب ارادت به نیا خود، به توسعه و افزودن بخش های تازه به آرامگاه پرداختند. این اقدامات در دوره حکومت شاه عباس نخست به بالاترین حد خود رسید و تزیینات این بنا نیز تکمیل گردید. زیرا ارادت این پادشاه به شیخ صفی بسیار زیاد بود و بار ها از آرامگاه وی زیارت نمود. روی کار آمدن دولت صفویه سبب شد استادان بسیاری برای آراستن آرامگاه شیخ صفی الدین و تبدیل آن به یکی از مفاخر تاریخی و فرهنگی ایران زمین تلاش نمایند. از جمله ویژگی هایی که این مکان را ارزشمند ساخته میتوان به وجود ده ها اثر بدیع در رشته های مختلف هنری اشاره نمود. گچبری ها، تذهیب و طلا کاری، کاشی های معرق، منبت های باشکوه، مقرنس، نقره کاری ها، نگارگری، تنگ بری و چندین کتیبه نفیس که خطاطان بزرگ دوره صفوی همچون میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل خطاطی کردهاند از جمله عناصر زیباسازی آرامگاه شیخ صفی الدین هستند. در کتابخانه این مکان یک نسخ خطی وجود داشت که متاسفانه در دوره قاجار با حمله روسیه به ایران و سقوط اردبیل، توسط روس ها غارت شد. هماکنون محل نگهداری این نسخ خطی موزه سن پترزبورگ روسیه است.
یکی از تغییراتی که در سال های اخیر در این آرامگاه رخ داد، برداشته شدن بقایای سردرب اصلی آن در سال ۱۳۲۱ هجری خورشیدی است که پیش از آن در ضلع شمالی میدان عالی قاپو واقع شده بود.
آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی در روز ۱۵ دی ماه سال ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۶۴ به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از این مکان تاریخی به استان اردبیل، شهر اردبیل، میدان عالی قاپو مراجعه نمایید.