
عمارت آقازاده از خانه های قدیمی در شهر اردبیل است که در دوره قاجاریه و زمان فروانروایی ناصرالدین شاه بنا گردید. مالک این بنا فردی به نام حاج اسماعیل آقااُف از بازرگانان معروف اردبیل بود که خانه مذکور را یکی از هفت خانه مجلل او میشناسند. حاج اسماعیل بنا بر شغلی که داشت همیشه در حال داد و ستد با مناطق آسیای میانه و قفقاز بود. او برای یک سفر تجاری به روسیه رفت و نقشه این خانه را به همراه خود آورد. زمینی که عمارت آقازاده در آن ساخته شده به شکل مستطیل است و حدود هزار و چهارصد مترمربع مساحت دارد. این خانه دارای دو طبقه است و دارای ظاهری سالم و استوار میباشد. بنای مذکور از ویژگی دیگر عمارت های هم عصر خود که مربوط به متقارن بودن عناصر است پیروی کرده و دارای قسمت اندورنی و بیرونی در بخش اعیانی میباشد. نشیمن، دهلیز، دوبام، مخارجه، صندوقخانه، مطبخ، تنبی (تالار اصلی)، قول (قولچا) و حمام یری (محل حمام) تعدادی از قسمت های عمارت آقازاده هستند. دو حیاط بزرگ و کوچک در عرصه این خانه قرار دارند که با آجر فرش شدهاند. یک حوض سنگی با فواره در وسط حیاط خانه وجود دارد که به شکل مستطیل و با استفاده از سنگ های تراشیده ایجاد شده است. چندین باغچه بزرگ سنگچینی شده در اطراف حوض مذکور با کمی فاصله قرار گرفتهاند. در دو سمت عمارت اصلی خانه دو بنا وجود دارد که یکی از آن ها سردری با سکو های سنگی و هشتی (دالان) در سمت شرق است. بنای دیگر به عنوان اصطبل اسب ها، انبار علوفه و اقامتگاه خدمه مورد استفاده قرار میگرفت. در سال 1342 زمانی که پروژه عریض کردن خیابان آغاز گردید بخش دوم گفته شده آسیب دید و تخریب شد. خوشبخاته ساختمان اصلی به دلیل قرار گرفتن در بخش غربی محوطه در جریان آن پروژه، سالم ماند. تالار بزرگ یا شاه نشین از جذابترین بخش های عمارت آقازاده است که در قسمت بیرونی بنا قرار دارد. ارتفاع تالار مذکور نسبت به دیگر بخش ها بیشتر و دو در برای ورود به آن تعبیه شده است. سازنده این قسمت از ساختمان یک گروه ۱۵ نفره از هنرمندان روسی بوده اند که برای ایجاد آن سه سال تلاش کردند. پس از اینکه حاج اسماعیل از دنیا رفت، عمارت مذکور به تملک فرزندان و سپس نوادگان او در آمد. پس از آن سازمان میراث فرهنگی اداره عمارت آقازاده را برعهده گرفت. امروزه یک رستوران سنتی در عمارت آقازاده وجود دارد که به گردشگران امکان صرف غذا پس از بازدید از این مجموعه را میدهد.
این بنای تاریخی در روز ۱۸ شهریور ماه سال ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۱۹۵۲۹ به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از عمارت آقازاده به استان اردبیل، شهر اردبیل، میدان عالی قاپو، خیابان منصوریه، نبش کوچه اعتماد مراجعه نمایید.