
گستردهترین منطقه تاریخی در استان اردبیل، محوطه باستانی شهر یئری است که به عنوان یکی از ارزشمندترین مناطق پیش از تاریخ شمال غرب کشور شناخته میشود. این محوطه حدود ۴۰۰ هکتار مساحت دارد و سه بخش اصلی دژ نظامی، معبد و قوشا تپه را در خود جای داده است. با بررسی های انجام شده مشخص گردید دژ و معبد مربوط به ۱۴۵۰ سال پیش از میلاد و قوشا تپه مربوط به ۷ هزار سال پیش از میلاد حضرت مسیح هستند. در نتیجه برای نخستین بار قدمت سکونت انسان در استان اردبیل، عصر آهن اعلام گردید. از ویژگی های جالب شهر یئری وجود ۲۸۰ سنگ افراشت باستانی است که ارتفاع های مختلفی دارند. بیشتر این آثار دارای اشکالی شبیه به انسان هستند و بلندی آن ها بین ۷۰ تا ۲۶۰ سانتی متر متغیر میباشد. اشکال انسانی دست به سینه به چشم میخورند که همه آن ها به جز مجسمه یک زن، دهان ندارد. از این نوع مجسمه ها در برخی نقاط دیگر از جمله منطقه حکاری کردستان، ترکیه و قپوزستان آذربایجان نیز یافت شده که جمعا هفت قطعه میباشند. در دهه پنجاه هجری خورشیدی فردی به نام چارلز برنی که یکی از باستان شناسان انگلیسی بود، شروع به کاوش در این محوطه نمود. نخستین کاوش ها سبب پیدا شدن قبر هایی که قدمت آن ها به دوره عصر آهن باز میگشت، گردید. همچنین سفال هایی هم که به دوره مس سنگی تعلق دارند و شبیه به سفال های مناطق باستانی دالما و حاجی فیروز هستند، کشف شدند. تعدادی از سفال های مذکور دارای نقش و نگار و تعدادی نیز با طرح های سبدی تزیین شده بودند. همچنین چندین سفال دولایه در پی کاوش های انجام شده در این منطقه یافت گردید که محققان حدس میزنند با شکسته شدند سفال، لایه دوم را برای پوشاندن آن به کار میبردند. با پیدا شدن تعداد بسیاری سنگ شیشه برنده در شهر یئری احتمال ارتباط بین این منطقه و مناطق قفقاز و آناتولی بیش از پیش قوت گرفت. چارلز برنی این محوطه را با دوره فرمانروایی هخامنشیان همزمان دانسته که از محدوده فرمانروایی حکومت خارج بوده است. متاسفانه به دلیل موقعیت جغرافیایی این منطقه، عوامل فرسایش بسیار زیاد هستند که آثار موجود در آن را تحت تاثیر قرار میدهند. در فروردین ماه سال ۱۳۹۰ در پی وقوع گردباد، بخشی از این محوطه آسیب جدی دید.
این محوطه باستانی در روز ۲۴ شهریور ماه سال ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۶۱۶۲ به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از شهر یئری به استان اردبیل، ۳۱ کیلومتری شرق شهرستان مشگین شهر، ۷ کیلومتری شمال شرقی لاهرود، شمال غربی روستای پیرازمیان، کنار رودخانه قره سو مراجعه نمایید. فاصله این محوطه از شهر اردبیل حدود ۶۵ کیلومتر میباشد. یک غار با نام قارا کهول در کنار شهر یئری وجود دارد که گردشگران میتوانند از آن نیز بازدید نمایند.