غار های بینه لر از جاذبه های دیدنی استان اردبیل هستند که در روستایی با همین نام قرار گرفتهاند. غار های متروکه مذکور که در گذشته اجساد انسان های غارنشین در آن ها دفن شده بود، دلیل شهرت روستا هستند. این مکان در بخش انتهایی روستا واقع شده که کنار آن رود اونار چایی جاری و اطراف آن را باغی بزرگ فرا گرفته است. رودخانه اونار چایی سبب شده غار های بینه لر به دو بخش کلی و در دو طرف رود تقسیم گردند.
تاکنون شمار دقیقی از غار های موجود در این منطقه بیان نشده؛ اما ساکنین روستا های اطراف معتقدند که تعداد غار های این منطقه از ۲۷۰ مورد بیشتر می باشد. غار های بینه لر دارای ابعاد مختلفی هستند که می توانند نشانهای از تفاوت سطح طبقاتی انسان های غارنشین باشند. همچنین برخی از آن ها برای زندگی انسان ها و برخی دیگر نیز برای نگهداری حیوانات اهلی مورد استفاده قرار می گرفتند.
غار های مذکور به صورت پیوسته ایجاد شده بودند و به یکدیگر متصل هستند. برخی از آن ها چندین طبقه دارند که به مرور زمان از بین رفتند. ساختار این غار ها بسیار منحصر به فرد است و تالار های وسیعی در آن ها دیده می شود. در قسمت های شیبدار کوه اتاقک هایی وجود دارد که برخی از آن ها به یکدیگر متصل و برخی منفصل هستند. این اتاقک ها بر روی دیواره عمودی قرار دارند که نفوذ به برخی از آن ها غیر ممکن بود.
حدس و گمان ها قدمت غار های بینه لر را به دوره ماد ها و هخامنشیان نسبت دادهاند. البته برخی نیز بر اساس ساختار این منطقه معتقدند در دوره های پیش ازماد ها نیز، اجساد مردگان برای دفن به این دخمه ها آورده می شدند.
بخش اصلی غار ها که انسان ها در آن زندگی میکردند بیش از ۲۷۰ دهنه را شامل می شود که همگی متمرکز در یک منطقه کوچک هستند. دیوارهای بلند در این قسمت قرار دارد که شبیه به برجک های نگهبانی می باشد و احتمالا همان کاربرد را نیز داشته است. در دل صخره و جایی که کمی برامدگی وجود دارد، اتاقک هایی به چشم می خورد که تنها راه دسترسی به آن ها استفاده از طناب و تجهیزات مرتبط می باشد. جالب است بدانید اتاقک های مذکور هیچ درب ورودی ندارند و تنها راه ورود و خروج از آن یک پنجره بسیار کوچک که فقط یک فرد عادی توانایی گذر از آن را دارد، می باشد. هیچگونه تزیینات و طاقچهای در این مکان ها دیده نمی شود که نشانه کاربرد صرفا نظامی آن ها است.
قسمت دیگر این غار ها که در سمت دیگر رودخانه قرار دارند، مورد تحقیق باستان شناسان قرار گرفته که به اعتقاد آن ها غار های موجود در آن بخش، برای دفن اجساد استفاده می شدند. بنابراین غارنشینان این منطقه اجساد مردگان خود را به سمت دیگر رودخانه می بردند و در غار هایی با ارتفاع بالا به خاک می سپردند.
برای بازدید از غار های بینه لر به استان اردبیل، شهرستان مشگین شهر، ۶ کیلومتری شهر لاهرود به آبگرم شابی، روستای متروک بینه لر، حاشیه دره رود قره سو مراجعه نمایید.