در شمال استان اردبیل قلعه‌ای باستانی قرار گرفته که با نام قلعه اولتان شناخته می شود. مردم این منطقه قلعه مذکور را در زبان ترکی، اولتان قالاسی می نامند. در پانصد متری شرق این قلعه، روستایی تاریخی با همان نام و رود زیبای ارس دیده می شوند.
مساحت قلعه اولتان به ۳۲۰ هزار مترمربع می رسد که از بقایای آن می توان حدس زد در گذشته به عنوان یک دژ نظامی کاربرد داشته است. طبق تحقیقات انجام شده، قدمت قلعه مذکور به دوره اشکانیان باز می گردد و احتمالا دوره شکوفایی آن در زمان حکومت ساسانیان و اوایل ورود اسلام به ایران بوده است. در کاوش های انجام شده، مشخص گردید بیشتر آثاری که در قلعه مذکور وجود دارند، در دوره قرن سوم و چهارم هجری ایجاد و ادامه معماری دوره ساسانی بوده‌اند.
بخاری، تنور، اطاق های متعدد و چهار طبقه طاقچه که اندود گچ برای ایجاد آن ها مورد استفاده قرار گرفته، از جمله بخش هایی هستند که در این قلعه یافت شد. استحکام این قلعه به قدری بود که تا سده ۱۲ هجری قمری انسان هایی در آن سکونت می کردند. این موضوع براساس قسمت هایی که از قلعه باقی مانده و اشیایی که از آن یافت شده، قابل اثبات می باشد.
فرضیاتی درباره این مکان بیان شده که می گویند قلعه اولتان قسمت های بسیار دیگری نیز دارد که هم‌اکنون در زیر خاک مدفون هستند. به نظر می رسد این فرضیات علمی باشند. بنابراین قلعه‌ای که امروزه آثار آن دیده می شود، به عنوان قسمت ارگ یا بارودار شناخته می شد و بخشی از یک شهر بوده است. آنچه که از بررسی عکس های هوایی و ماهواره‌ای و همچنین مشاهده آثار سطحی بر می آید، همچون دیگر شهر های کهن سرزمین ایران، چندین قسمت مختلف در این محوطه وجود داشته است. دو بخش محصور یا شارستان یا ارگ و بخش غیر محصور یا ربض که همان بخش استقراری پیرامون شارستان می باشد، از جمله قسمت های این شهر کهن بوده‌اند.
در بیرون از قلعه چندین کارگاه مختلف همچون فلزگری، شیشه‌گری و سفالگری مشغول به کار بوده‌اند. اگر ارگ را نیز جزو مساحت اولتان قالاسی به حساب بیاوریم، مساحت کلی آن به حدود ۳۳ هکتار و اگر ربض آن را نیز به آن اضافه کنیم به ۷۰ هکتار می رسد. متاسفانه امروزه بنای زیادی از آن قلعه باشکوه باقی نمانده و گذر زمان سبب تخریب آن شده است. بنابراین اگر به این منطقه مراجعه نمایید، مواردی که قادر به مشاهده آن هستید شامل بقایایی از یک قلعه بر روی تپه، یک مسیر مسدود و یک تابلو گردشگری می باشد.
این قلعه تاریخی در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و شماره ثبت آن ۲۶۵۴ است.
برای بازدید از قلعه اولتان به استان اردبیل، ۳ کیلومتری شهرستان پارس آباد، ۵۰۰ متری روستای اولتان، کنار رودخانه مرزی ارس (آراز) مراجعه نمایید.
_01.jpg)
.jpg)
