سنندج از زیباترین و معروفترین شهرهای کرد ایران محسوب میشود که هرساله گردشگران بیشماری را برای بازدید از مکان های دیدنی و تاریخی، جذب خود می کند. یکی از همین جاذبه های گردشگری شهر سنندج، عمارت خسروآباد نام دارد. به عبارتی، به خانه هایی که بسیار بزرگ و مسکونی باشند، عمارت میگویند و نماد زندگی اعیاننشینی بودند. در ساخت هر عمارتی یک سبک ویژه به کار میرود و یا متأثر از سبکی خاص هستند. یکی از بارزترین مشخصه های عمارت های ایرانی این است که عمارت یا بنای اصلی در وسط باغی بزرگ قرار می گیرد.
عمارت خسروآباد سنندج یکی از مکان های تاریخی و دیدنی محسوب میشود که مرکز حکومت اردلان ها به خصوص خسرو خان اردلان بود. عمارت خسروآباد در سال ۱۲۲۳ هجری قمری توسط امان الله خان اردلان به مساحت ۶۰۰۰ مترمربع ساخته شد. نقل قول های متفاوتی نیز درمورد این عمارت باستانی وجود دارد که برخی معتقدند این بنا متعلق به دوره زندیه است. تزئینات عمارت خسروآباد شامل آجرکاری و گچبریهای زیبا میشود و چیزی که با توجه به مدل و شکل ظاهری بنا بیشتر به چشم میخورد، بافت و سبک عمارت و نیز ترکیبات مصالح به کار رفته در همه جای عمارت مثل قصر، آشپزخانه، اسطبل و... میباشد.
در اصلی عمارت، جایی قرار دارد که درست روبروی حوض مربع شکل مرمری می باشد. جالب است بدانید این در از چهار قطعه بزرگ تنه درخت گردو با سبک دروازه قلعه های حکومتی درست شده است. آبرسانی این عمارت به صورت جاری بوده و از قنات هایی بدست میآید که از کوه آبیدر سرچشمه میگیرد. قسمت های جالب توجه دیگری که بتوان به آن اشاره نمود، وجود حوض با فواره است که در طبقه سوم عمارت قرار دارد. همچنین در سردر اصلی باغ خسروآباد طاق بزرگی در روبروی مقبره شرف الملک وجود داشت که تخریب شده است. بخش اصلی عمارت خسروآباد را قصر سلطنتی با ورودی ستوندار میگویند که در سمت غرب مجموعه باغ و عمارت خسروآباد قرار دارد. اما در سمت شرق، ایوان ستونداری ساخته شده که نزدیک و مشرف به صحن عمارت است. بیرون عمارت نیز قسمت های مختلفی نظیر اتاق خدمتکاران و دربان و حمام قرار دارد.
باغ عمارت خسروآباد در گذشته، چهار باغ بوده و پیرامون آن درختان و خندق وجود داشت.
لازم به ذکر است که عمارت خسروآباد کتیبهای دارد که اسم فتحعلی شاه قاجار، امان الله خان و تاریخ ۱۲۲۲ هجری قمری روی آن ثبت شده است.
مرمت و بازسازی عمارت خسروآباد سنندج از سال ۱۳۷۳ شروع و در سال ۱۳۷۹ نیز با شماره ۱۴۹۱ به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد. همچنین شایان ذکر است که عمارت خسروآباد در حضور علی اصغر مونسان، وزیر پیشین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در تیرماه ۱۴۰۰ به عنوان کاخ موزه افتتاح و به بهرهبرداری رسید.
عمارت خسروآباد در بلوار خسروآباد شبلی در شهر سنندج واقع شده است. برای بازدید از این مکان، باید از ورودی شهر یعنی میدان دوازده فروردین، به سمت غرب حرکت کرد.