آبادان یکی از شهرهای استان خوزستان میباشد؛ شهری بندری و زیبا که زمانی به عنوان مدرنترین شهر ایران محسوب میشد. آبادان تاریخی کهن و پر از فراز و نشیب داشته و نخستین نامی که به آن نسبت میدادند، خاراکس اسپاسینو بوده که به دلیل فرمانروایی سلوکیان بر این شهر میباشد. پیش از اسلام نیز نام هایی همچون برات، وهمن اردشیر و آپولونیاتیس بر این شهر گذاشتند که پس از اسلام، نام عبادان بر آن نهاده شد. این شهر از قدیمالایام پذیرای ادیان و مذاهب مختلف بوده که وجود مساجدی نظیر مسجد رنگونی ها، کلیسای ارامنه، معابد و حسینیه ها نشانه آن میباشد. از جمله اقوامی که به این شهر مهاجرت کرده بودند، میتوان به ارامنه اشاره نمود. به احتمال زیاد ارامنهای که در آبادان ساکن شدند، در دوره شاه عباس صفوی به این شهر مهاجرت کردند. شاید بتوان گفت آن ها گروهی از ارامنه بودند که برای فرار از قتل عام و کشتار عثمانیها وارد ایران شدند و در شهرهایی همچون اصفهان، تبریز، تهران، آبادان و اهواز ساکن گشتند.
آرامگاه ارامنه از مکان های دیدنی آبادان است که در منطقه شطیط در جنوب شرقی آبادان واقع شده و حدود هزار و پانصد متر مربع مساحت دارد. در محدوده این آرامگاه، بیش از سیصد و بیست مقبره وجود دارد که در بالای برخی از این قبرها، یک صلیب هست. این صلیب ها نشان از مسیحی بودن آن شخص دارد و به جای سنگ، جملاتی را روی قالب های سیمانی قبور و معمولاً به خط و زبان ارمنی نوشتهاند. روی هر یک از قبرها شماره هایی رنگی نوشته شده که نشان میدهد یکبار شورای خلیفهگری ارامنه از این قبور گزارش و آمار گرفته است.
بررسی یادمان های این آرامگاه حاکی از این است که پس از سال ۱۳۶۰ دیگر هیچ کسی در این آرامستان دفن نشده و طبق آنچه که گفته میشود، این آرامستان در حدود سال ۱۹۳۰ ساخته شده است. پس از پایان جنگ جهانی، برخی از ارامنه دور قبرستان را دیوار میکشیدند. قدیمیترین قبری که در این آرامستان به چشم میخورد، متعلق به سال ۱۹۲۷ میباشد و دقیقاً معلوم نیست که چرا در سال ۱۹۵۷، بیشترین تعداد فوتشدگان وجود دارد. در این آرامگاه چند قبر دیده میشود که متعلق به خارجی ها هستند. روی چندین قبر نیز یادمان هایی به زبان انگلیسی و عبری نوشته شده است. با اینکه از آخرین باری که کسی در این مکان دفن شده سال های زیادی می گذرد، اما همچنان یکی از جاذبه های تاریخی و مهم آبادان به شمار میرود.
آرامستان ارامنه آبادان متعلق به دوره پهلوی اول بوده و در تاریخ ۱۰ دی ماه سال ۱۳۸۱ با شماره ۷۰۴۳ به عنوان اثر ملی ایران به ثبت رسید.
برای بازدید از آرامگاه ارامنه میتوانید به خوزستان، آبادان، منطقه شطیط، بالاتر از اروندکنار، جنب تانک فارم و بلوار شهید علی عیسی زاده مراجعه کنید. البته چون مدت هاست که در این آرامستان خاکسپاری انجام نمیشود، این آرامگاه در حال فراموشی است. پس اگر در آبادان از کسی آدرسش را پرسیدید و او نمیدانست، تعجب نکنید!