در دل بافت کهن شهر زنجان، مجموعه‌ای قرار دارد که با نام موزه رخت‌شوی‌خانه شناخته می شود. همانطور که از نام این بنا پیدا است، در گذشته از آن به عنوان محل شست و شوی لباس ها استفاده می شد. از آن جایی که دمای هوا در زمستان ها بسیار پایین می آمد، بنای مذکور برای استفاده بانوان در این فصل ایجاد گردید.
این مکان جزو بنا های عام المنفعه و شبانه روزی بود. آبی که در قنات قلعچه حاجی میر بهاالدین وجود داشت برای استفاده مردم وارد این رخت‌شوی‌خانه می شد. بنابراین از کسانی که به آن مراجعه می کردند پولی دریافت نمی گردید. سازندگان رخت‌شوی‌خانه دو برادر بودند که نام آن ها عبارت است از مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل. دستور ساخت بنا را نیز علی اکبر خان توفیقی که نخستین شهردار زنجان بود صادر کرد که از پیش زمین مورد نظر را خریداری کرده بود.
سبک معماری که در ایجاد بنای مذکور مورد استفاده قرار گرفته مربوط به دوره قاجار و سال های نخستین دوره پهلوی می باشد. از این نظر می توان بنای مذکور را به مسجد عباسقلی خان و دروازه ارگ شبیه دانست. کمتر بنایی بدین شکل و با این کاربرد در جهان موجود می باشد. امروزه با اعمال تعمیرات و تغییراتی در بنا، کاربرد پیشین آن به موزه مردم شناسی تبدیل شده است.
مجموعه موزه رخت‌شوی‌خانه دارای دو بخش کلی شامل مدیریت رخت‌شوی‌خانه و فضای اصلی شست و شو است. قسمت نخست بخش های حیاط و مسکونی و قسمت دوم 4 بخش را در خود جای داده‌اند. حیاط مذکور به شکل مربع و مستطیل ایجاد شده که دارای ابعاد 12 در 32 متر می باشد. در این بخش فضا هایی مشاهده می شود که سرسبز و درختکاری شده هستند.
در جبهه شمالی حیاط قسمت اعیانی قرار دارد که فضایی به مساحت 60 متر مربع را شامل می شود. این قسمت یک ورودی دارد که پیوند دهنده بخش های سرایداری، محوطه و محل شست و شوی رخت می باشد. پس از گذر از این ورودی به دو اتاق خواهیم رسید. در پلان و نمای موزه می توان بار فرهنگی را حس کرد که معماری سنتی را به نمایش می گذارد. مهارت معمار این بنا را می توان در فضای دلچسبی که در بالای انبار توسط قوس ها و نور گیر های ماهرانه ایجاد شده، مشاهده نمود.
این موزه به عنوان مهم‌ترین موزه استان زنجان شناخته می شود که انواع آثار مربوط به این منطقه از جمله زیورآلات، لباس های محلی و وسایل مورد استفاده بانوان را در خود جای داده است.
موزه رخت‌شوی‌خانه در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و شماره ثبت آن 1747 می باشد.
برای بازدید از این مکان تاریخی به استان زنجان، شهر زنجان، محله جامال چوقوری یا گودال بابا جمال، خیابان سعدی، کوچه فرهنگ مراجعه نمایید.
.jpg)
_01.jpg)
_01.jpeg)