شهر کهن زنجان دارای چندین بنای تاریخی باقی مانده از دوره فرمانروایی قاجار است که یکی از آن ها خانه معین می باشد. در آن دوره که بازار سفر به خارج و الگو برداری از سبک معماری غربی ها داغ بود، چند بنا به آن سبک ساخته شد که خانه معین از آن جمله آثار است.
فردی به نام حاج محسن معین التجار که یکی از معتمدین شهر زنجان به حساب می آمد در سال های پایانی حکومت قاجار اقدام به ساخت یک عمارت و باغ نمود. بنابراین نام این خانه، از نام سازنده آن گرفته شده است. عمارت معین درست در نقطه مرکزی باغ واقع شده که تزییناتی از جمله یک حوض و چند انشعاب از جوی آب در مقابل آن به چشم می خورد. از آن جایی که مجموعه خانه باغ معین دارای ویژگی تقارن است، بر خلاف عنصر معماری حیاط، خانه را در مرکز قرار دادهاند.
به طور کلی سبک خانه سازی و قصر های دوره قاجار برای ایجاد این بنا مورد استفاده قرار گرفته است. تفاوتی که میان خانه معین و دیگر خانه های آن دوره وجود دارد، ابعاد کوچکتر این بنا می باشد. در باغ این خانه می توان انواع درختان قدیمی را که پس از گذشت سال ها تنومند شدهاند، مشاهده کرد. با نگاه کردن به این عمارت می توان ایوان وسیعی را دید که تمام ضلع جنوبی خانه را احاطه کرده است. در سمت شرق و غرب این ایوان، چندین پله قرار دارد که پیوند دهنده این بخش به کف حیاط می باشد. همچنین ستون هایی بزرگ و آجری نیز در دو سوی ایوان قرار دارد.
در فاصله میان راه پله جنوبی چهار ستون چوبی تعبیر شده که با نرده هایی به یکدیگر متصل هستند. سقف شیروانی برای پوشاندن سطح فوقانی بنا استفاده گردیده که با نقش و نگار های گل بوته تزئین شده است. از دیگر تزیینات این بنا می توان به در ها و پنجره هایی با قاب بندی چوبی و شیشه های رنگی زیبا اشاره نمود. عناصر گفته شده از بهترین و با کیفیتترین مواد ساخته شدهاند.
علاوه بر آن تزیینات آجری منحصر به فردی در اطراف در ها و پنجره ها به چشم می خورند. در داخل عمارت، لمه کوبی هایی بر روی سقف و نقوشی زیبا بر روی سر ستون ها، از عناصر زیبایی بنا به شمار می آیند. این عناصر به عنوان مهمترین شاخصه این مکان شناخته می شود. در باغ این خانه زیرزمینی نیز قرار دارد که درب آن از جنس چوب درخت گردو است. ورود نور به این قسمت و تهویه هوای داخل آن به کمک دو پنجره مشبک صورت می گیرد.
برای بازدید از عمارت و باغ معین به استان زنجان، جنوب غربی شهر زنجان، کرانه شمالی زنجان رود، ضلع غرب پل سردارخانه مراجعه نمایید.