در شهر زنجان عمارتی تاریخی به نام ذوالفقاری قرار دارد. این بنا در گذشته به عنوان یک ساختمان مسکونی و اداری که بر زنجان حکمرانی می کرد، کاربرد داشت. البته این عمارت در دوره های قبل، قسمت های بیشتری داشته و امروزه تنها بخش عمارت بیرونی آن که با نام عمارت محمود خان ذوالفقاری شناخته می شود، وجود دارد.
طبق روایت های موجود، بانی ساخت این مکان پدر محمود خان، یعنی سردار اسعد الدوله بود که در سال های پایانی حکومت قاجار اقدام به بنا نمودن عمارت مذکور کرد. محلهای که عمارت ذوالفقاری در آن واقع شده، از محلات اعیان نشین زنجان به شمار می رفت که چندین بنای دیگر که شباهت بسیاری با این بنا در سبک و الگو داشتند، در محله مذکور بنا گردید.
پس از انقلاب، یکی از نهاد های انقلابی تا مدت ها مالکیت خانه را در دست داشت و از آن استفاده می کرد. سپس این عمارت برای مدتی متروکه ماند و از آن مراقبت های لازم صورت نگرفت. به همین دلیل، آسیب های بسیاری بر بنا وارد آمد. سرانجام در سال ۱۳۷۹ توجه اداره میراث فرهنگی استان زنجان به این بنا جلب گردید و اقدام به حفظ و مرمت آن نمود. کار مرمت عمارت ذوالفقاری در طی چند مرحله صورت گرفت و به موزه مبدل گردید.
در آغاز چند مجموعه از آثاری که در سال ۱۳۸۶ در معدن نمک چهرآباد یافت شده بود، به این مکان منتقل گردید و درب های آن با عنوان موزه موقت مومیایی ها به روی مردم گشوده شد. این اتفاق در سال ۱۳۸۸ رخ داد که تاکنون از این عمارت به عنوان موزه باستان شناسی و مردان نمکی استفاده می شود.
در این موزه سه بخش مختلف قرار دارد که عبارتند از بخش های پیش از تاریخ، بخش تاریخی و بخش تاریخ اسلامی. هر کدام از این بخش ها، اشیا مربوط به دوره تاریخی خود را خود جای دادهاند. ظروف مسی قلم زنی، کاشی ستارهای و زرین فام ، کاسه های سفالین و خمره ذخیره آرد از جمله عتیقه هایی هستند که این موزه نگهداری می شوند. همچنین مردان نمکی یافت شده از معدن نمک استان زنجان در این مکان قابل مشاهده هستند.
تا کنون 5 مرد نمکی کشف شده که از این میان، قدمت سه مورد آن ها به دوره هخامنشیان (در حدود ۴۰۰ سال پیش از میلاد) و قدمت دو مورد دیگر به اواخر دوره ساسانی (حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ سال بعد از میلاد) باز می گردد. گفته شده مردان نمکی به عنوان با ارزشترین اشیا کشف شده در دنیا شناخته می گردند؛ تا جایی که هنوز کسی نتوانسته قیمتی برای آن تعیین کند.
عمارت تاریخی ذوالفقاری در روز ۲۵ اسفند ماه سال ۱۳۷۵ با شماره ثبت ۱۸۵۲ به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد.
برای بازدید از موزه باستان شناسی و مردان نمکی به استان زنجان، شهر زنجان، محله قدیمی دالان آلتی، ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع، خیابان زینبیه مراجعه نمایید.